NASA və ESA-ya məxsus “Hubble” kosmik teleskopunun göndərdiyi son fotoşəkildə Qız bürcündə Yerdən təxminən 52 milyon işıq ili uzaqlıqda olan “LEDA 42160” qalaktikasının təsviri var. Cırtdan qalaktika böyük Qız bürcü qalaktikalar silsiləsindəki nisbətən sıx qazdan keçməyə məcbur edilən bir çox kəhkəşanlardan biridir. Astronomlar təhlil ediblər ki, “qoç təzyiqi” kimi tanınan bu qalaktikalararası qazın yaratdığı təzyiq “LEDA 42160”da ulduz əmələ gəlməsinə dramatik təsir göstərir.
Kosmosa nüfuz edən qaz və toz hərəkət edərkən qalaktikaya təzyiq göstərir. “Qoç təzyiqi” adlanan bu müqavimət qalaktikanın ulduz əmələ gətirən qaz və tozunu soraraq, yeni ulduzların yaranmasını azalda və ya hətta dayandıra bilər. Bununla belə, “qoç təzyiqi” həm də qalaktikada qazı sıxışdıra bilər ki, bu da ulduz əmələ gəlməsini sürətləndirə bilər.
“LEDA 42160”ın bu görüntüsünü yaratmaq üçün istifadə edilən “Hubble” teleskopunun məlumatları Qız bürcü çoxluğu kimi böyük qalaktika klasterlərinin bir hissəsi olan cırtdan qalaktikaları tədqiq edən layihənin bir hissəsidir. Tədqiqatlar göstərir ki, “qoç təzyiqi” əvvəlcə daha böyük qalaktikalarda yeni ulduzların yaranmasına səbəb ola bilər. Astronomlar eyni prosesin “LEDA 42160” kimi daha kiçik qalaktikalara da aid olmasını əyani şəkildə görmək istəyiblər. Belə ki, “LEDA 42160”ın aşağı sağ cinahındakı parlaq ləkələr “qoç təzyiqi” nəticəsində ulduz əmələ gətirən bölgələr ola bilər. “Hubble” teleskopunun müşahidələri astronomlara bu kiçik qalaktikada gördüyümüz xüsusiyyətləri yaradan prosesləri müəyyən etməyə kömək edəcək.

Ülkər XASPOLADOVA,
“Azərbaycan”