16 Yanvar 2025 09:15
1733
Səhiyyə
A- A+
Qriplə necə mübarizə aparaq?

Qriplə necə mübarizə aparaq?


Hər il qış aylarının gəlişi, soyuq-isti balansının pozulması ilə kəskin respirator virus infeksiyalarının müxtəlif ştamları yayılır. Hava-damcı yolu ilə ötürülən bu xəstəliklər, adətən, öskürək, burun axması, hərarətin yüksəlməsi, nəfəs darlığı, boğaz ağrısı və səsin boğulması kimi simptomlarla təzahür edir. 

Xüsusən, dekabr-mart aylarında bu şikayətlərlə həkimə müraciət edənlərin sayı artsa da, builki yoluxucu xəstəliklər öncəkilərdən fərqlənir. Belə ki, son zamanlar kəskin respirator virus infeksiyalarına, xüsusən də qripə yoluxan hər kəs sağalmaqda çətinlik çəkdiyini deyir, "həftələr keçsə də, öskürəyim getməyib, hələ də yorğunam" kimi şikayətlər edirlər.

Yoluxucu xəstəliklər üzrə mütəxəssislər bunun bir neçə səbəbinin olduğunu bildirirlər. Bunlardan ən diqqətçəkəni eyni anda iki virusa yoluxma ehtimalıdır. İki virusdan biri, adətən, hələ də koronavirusdur. Digər tərəfdən, qripin ən çox görülən ağırlaşmalarından biri olan sinüzit xəstəliyin müddətini 10-15 gün uzadır. Çünki burun tıxanıqlığı və sinusların dolması xəstəliyin daha ağır keçməsinə səbəb olur.

COVID-19 pandemiyası dövründə ehtiyat tədbirləri səbəbindən immunitet sistemi bu virusları "unutduğu" üçün də xəstəliklər bir az daha uzanır. Orqanizm  özünə zərər verən amilləri təmizləmək üçün immunitet sistemindən istifadə edir. Qeyri-sağlam vərdişlər və israrla təkrar etdiyimiz səhvlər immun sisteminin zəifləməsinə, xəstəliyin daha uzun müddət davam etməsinə səbəb olur. 

Son günlərdə qripəbənzər tənəffüs yolları xəstəliyi olan metapnevmovirusun (HMPV) da adını tez-tez eşidirik. İlk dəfə 2001-ci ildə rast gəlinən HMPV infeksiyası üzrə qeyri-stabil epidemioloji vəziyyət hazırda Çin, Hindistan, Qazaxıstan, Ukrayna, Qırğızıstan və Rusiyada müşahidə olunur. Virusun yayılmasının əsas səbəbi  kimi beynəlxalq səyahətlər göstərilir.

Çində epidemiyaya səbəb olan metapnevmovirusa ən çox yoluxma uşaqlar və yaşlılar arasında baş verir. Xüsusilə 14 yaşdan kiçik uşaqlar və 60 yaşdan yuxarı şəxslər xəstəliyi daha ağır keçirirlər. HMPV-dən ölüm faktları qeydə alınsa da, mütəxəssislər bu ölümlərə şəxsi faktorların, yanaşı xəstəliklərin səbəb olduğunu, pandemiya riskinin olmadığını deyirlər. Ümumilikdə isə sürətli yoluxuculuğa malik HMPV infeksiyası təhlükəli hesab edilmir. Xəstəliyin hansı mənşəli olduğunu isə yalnız laborator diaqnostika ilə təsdiq etmək olar. Diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün burun-udlaqdan götürülmüş yaxma molekulyar üsulla (PZR) yoxlanılır. 

Özbaşına qəbul edilən antibiotiklər də sağalma prosesinin ləngiməsinə səbəb olur, üstəlik, immuniteti zəiflədir. Həkimlər qeyd edirlər ki, viruslara heç bir antibiotik təsir etmir. Antibiotiklər yalnız bakteriyalar üçündür. Viruslar üçün antiviral dərmanlar mövcuddur ki, onlar da həkim tərəfindən təyin edilir. Xəstələr bunun yerinə bol maye qəbul etməli, simptomatik müalicə olunmalıdırlar. Məsələn, burun tıxanıqlığı varsa, burun damcılarından, boğaz ağrısı varsa, spreylərdən, hərarət 38-i keçərsə, qızdırmasalıcı dərmanlardan istifadə etmək olar. Yüksək hərarət 5-7 gündən çox davam etdikdə isə mütləq həkimə müraciət edilməlidir.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, xüsusilə yanvar və fevral aylarında diqqətli olmaq lazımdır. Çünki yaxın həftələrdə kəskin respirator virus infeksiyalarına yoluxma hallarının artacağı gözlənilir. Ancaq sadə ehtiyat tədbirləri ilə xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almaq mümkündür.

Viruslara yoluxmamaq üçün ilk olaraq immunitet sistemi gücləndirilməlidir. Bunun əsas yolu balanslaşdırılmış qidalanmadan keçir. C və A vitaminləri ilə zəngin portağal, naringi, limon kimi subtropik meyvələrin istehlakı mütləqdir. Ancaq portağalın suyu yerinə özünü bütöv yemək həm lif, həm də şəkər qəbulu baxımından daha yaxşı seçimdir. Tərkibindəki vitaminlər sayəsində ispanaq da hüceyrələri qoruyur və immun sistemimizin zəifləməsinin qarşısını alır, xüsusilə C vitamini A vitamininin istifadəsini artırır. Güclü immunitet sistemi üçün həftədə iki dəfə ispanaq yemək lazımdır. Ancaq A vitamininin təsirli olması üçün ispanağa yağ əlavə edilərək çiy şəkildə yeyilməlidir.

Balıq həm protein, həm də çox sink mənbəyidir. Xəstəliyə səbəb olan birləşmələrin bədəndən çıxarılmasına kömək edən omega-3 ən çox qızıl balıq, skumbriya və tuna balıqlarında olur. Həftədə 2-3 dəfə balıq yeməyə üstünlük vermək lazımdır. Cəfəri, yumurta, qatıq, badam, qoz kimi qidalar da gündəlik rasiona əlavə edilməlidir. Qeyd etmək lazımdır ki, hər bir qida ancaq lazımi miqdarda və balanslaşdırılmış şəkildə istehlak edildikdə faydalı olur. 

İmmunitet sistemini gücləndirməyin digər yolları isə yuxu rejiminə, bol maye qəbuluna diqqət etmək, oturaq həyat tərzindən, stresdən, spirtli içki və tütün məmulatlarından uzaq durmaqdır.

Kəskin respirator virus infeksiyalarından qorunmaq üçün gigiyena qaydalarına əməl etmək, əlləri tez-tez sabunla yumaq və dezinfeksiyaedici məhlullardan istifadə etmək lazımdır. Səthlərdə toplanmış virusların ötürülməsinin qarşısını almaq üçün əllər heç vaxt ağız, burun və gözlərlə təmasda olmamalıdır. Asqırarkən və ya öskürəndə ağzı örtmək, daha sonra isə əlləri alkoqollu salfetlərlə silmək lazımdır.

İnsanların sıx toplaşdığı qapalı və izdihamlı mühitlərdə yoluxma riski daha yüksəkdir. Xüsusilə qış aylarında bu risk artır. İnsanların çox olduğu və qapalı yerlərdə tibbi maskadan istifadə virusların yayılmasının qarşısını alır. Açıq havada maska taxmağa isə ehtiyac yoxdur. Otaqlar tez-tez havalandırılmalıdır. Xəstəliyin yüksək yoluxuculuğunu nəzərə alsaq, onun əlamətlərini hiss edən hər bir şəxs özünü təcrid edərək istirahət etməlidir. Xəstə insanların ən azı 3 gün evdə dincəlmələri və sosiallaşmamaları həm özləri, həm də ətrafdakılar üçün vacibdir.

Hər kəs sağlamlığına diqqət və məsuliyyətlə yanaşmalı, fərdi gigiyena və nizamlı davranış qaydalarına riayət etməli, özünü və ətrafındakıları infeksiyalara yoluxmaqdan qorumalıdır.


Ülkər XASPOLADOVA,

"Azərbaycan"

Digər Xəbərlər

QƏZETİN ÇAP VERSİYASI

XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinin fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında

01:08
13 Fevral

E.Ş.Bağırovun Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinin sədri təyin edilməsi haqqında

01:05
13 Fevral

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinin ƏSASNAMƏSİ

01:04
13 Fevral

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinin STRUKTURU

01:02
13 Fevral

Mərkəzi Seçki Komissiyasının 2025-ci il 10 fevral tarixli iclas protokolunun təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarı

01:00
13 Fevral

2025-ci il yanvarın 29-da keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 10 fevral 2025-ci il tarixli 45 saylı müraciətə baxılmasına dair Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarı

01:00
13 Fevral

2025-ci il yanvarın 29-da keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 10 fevral 2025-ci il tarixli 44 saylı müraciətə baxılmasına dair Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarı

00:59
13 Fevral

2025-ci il yanvarın 29-da keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 11 fevral 2025-ci il tarixli 47 saylı müraciətə baxılmasına dair Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarı

00:58
13 Fevral

2025-ci il yanvarın 29-da keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 12 fevral 2025-ci il tarixli 48 saylı müraciətə baxılmasına dair Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarı

00:57
13 Fevral

2025-ci il yanvarın 29-da keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 10 fevral 2025-ci il tarixli 46 saylı müraciətə baxılması barədə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarı

00:56
13 Fevral

2025-ci il yanvarın 29-da keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 12 fevral 2025-ci il tarixli 49 saylı müraciətə baxılmasına dair Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarı

00:56
13 Fevral

Vladimir Putinlə Suriyanın yeni lideri arasında telefon danışığı baş tutub  

23:06
12 Fevral

Zelenski Trampla telefon danışığının detallarını açıqladı  

23:05
12 Fevral

BMT Ukrayna münaqişəsinin həllində iştirak etməyə hazırdır

23:03
12 Fevral

Ukrayna və ABŞ prezidentləri arasında telefon danışığı olub  

23:02
12 Fevral

ABŞ və Rusiya prezidentləri şəxsən görüşmək barədə razılığa gəliblər  

23:00
12 Fevral

Putinlə Tramp arasında telefon danışığı olub

22:59
12 Fevral

Naxçıvan Muxtar Respublikasının büdcə xərclərinin 56,9 faizi yerli yığımlar hesabına təmin edilib  

22:57
12 Fevral

Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun növbəti məqaləsi “Technium Sosial Elmlər Jurnalı”nda dərc edilib  

22:55
12 Fevral

Prezident İlham Əliyevin Çin telekanalına müsahibəsi Gürcüstan mətbuatının diqqət mərkəzində olub  

20:52
12 Fevral

Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin iclası keçirilib

20:50
12 Fevral

ÇOX OXUNANLAR

OXUCU MƏKTUBLARI

NƏŞRLƏRİMİZ

TƏQVİM / ARXİV

BAŞ REDAKTORDAN

Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!