07 Avqust 2022 00:27
995
Elm və texnika
A- A+

Saqqızın kəşfi

 

Nəfəsi təravətləndirən, ağzı dadlandıran, uşaqların isə sevimli lələgiləsindən biri olan saqqız uzun illərin kəşfidir. Qədim vaxtlarda ibtidai insanlar ağızda yarana biləcək infeksiyalara qarşı qatran çeynəyərdilər. Ən qədim saqqız isə İsveçin Orust adasından arxeoloji qazıntılar zamanı aşkarlanıb. Məlum olub ki, bu, 9 min il əvvəl Daş dövründə yaşayan bir yeniyetmə tərəfindən icad edilib. Tündrəngli saqqız bal ilə şirinləşdirilmiş qatrandan hazırlanıb.

Qədim yunanlar saqqız ağacının (Pistacia lentiscus) qatranını çeynədikləri halda, Mayyalılar və Asteklər "Manilkara zapota" və ya "Sapodilla" kimi tanınan ağacdan əldə etdikləri qatranı bişirib qurudaraq saqqız hazırlayırdılar. Günümüzdə istifadə edilən saqqızların tarixi isə XIX əsrdən başlayır. Həmin vaxtlarda Şimali Amerikada yerli əhali küknar ağacının qatranını çeynəyirdilər.

Amerikalı Con Körtis kommersiya məqsədilə hazırlanan saqqızın yaradıcısıdır. Bu 1840-cı illərin sonlarında başa verib. O, küknar ağacının qatranını qaynatdıqdan sonra bir-birinə yapışmaması üçün üzərilərinə qarğıdalı nişastası səpib. Daha sonra uzun zolaqlı formada kəsərək qablaşdırıb. 1850-ci illərin əvvəllərində isə Con Körtis Portlandda dünyanın ilk saqqız fabrikinin əsasını qoyub.

Məlum olur ki, küknar ağacının qatranı saqqız istehsalı üçün əlverişli deyil. Belə ki, o, xoş dada malik olmamaqla yanaşı, çeynənildiyi zaman da ovulurdu. Odur ki, sonradan saqqızların hazırlanmasında parafindən istifadə edilib.

Saqqız istehsalında əsas mərhələ ixtiraçı Tomas Adamsın hazırladığı məhsuldan başlayır. O, saqqızı saqqız ağacından (Chicle) hazırlamaq qərarına gəlir. Adams 1880-ci illərin sonlarında saqqız istehsal edən bir şirkət yaradır. Meksika və Mərkəzi Amerikadan ABŞ-a gətirilən saqqız ağacı 1900-cı illərin ortalarına, yəni istehsalçılar sintetik maddələrdən istifadə edənə qədər məhsulun əsas tərkib hissəsi olur.

İlk saqqızlar ağac qatranlarından və təbii mumlardan hazırlanırdısa, hazırda hər iki inqrediyent sintetik məhsullardan əldə edilir. Xüsusi dad və qoxu üçün rəng və dadvericilərdən istifadə olunur. Günümüzdə təbii saqqız tapmaq isə olduqca çətindir.

Digər Xəbərlər

QƏZETİN ÇAP VERSİYASI

XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər

DİQQƏT ÇƏKƏNLƏR

ÇOX OXUNANLAR

OXUCU MƏKTUBLARI

NƏŞRLƏRİMİZ

BAŞ REDAKTORDAN

Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!

TƏQVİM / ARXİV

Video