11 ayın sultanı - Ramazan ayı başa çatıb. Orucluğun bitməsi həm də qidalanma rejimində dəyişiklik deməkdir. Bir ay boyunca aclığa və susuzluğa öyrəşmiş orqanizm əvvəlki qida rejiminə birdən-birə qayıdanda müxtəlif sağlamlıq problemləri ilə üzləşə bilər. Mütəxəssislər bildirirlər ki, orqanizmin orucluqdan sonra tam normal vəziyyətə qayıtması üçün təxminən üç həftə vaxt lazımdır.
Oruc zamanı orqanizmdə maddələr mübadiləsi yavaşıdığı üçün sonrakı müddətdə ilk növbədə onu sürətləndirmək lazımdır. Bir ay müddətində boş qalmağa vərdiş edən mədə üçün çox qida qəbulu ağır olur. Üstəlik, orucluğun sona çatması ilə birlikdə insanlarda psixoloji olaraq həddindən artıq yemək meyli müşahidə edilir. Bu isə vəziyyəti qəlizləşdirir. Səhhətdə müəyyən problemlərin yaranmaması üçün köhnə bəslənmə vərdişinə yavaş-yavaş dönmək lazımdır.
Ramazan ayı ərzində susuzluq yaratmasın deyə insanlar yağlı, duzlu, turş qidalardan uzaq dururlar. Orucluq bitən kimi həmin qidaları istehlak etmək mədə-bağırsaq və həzm sistemində problemlər yarada bilər. Bu müddətdə qızardılmış, çox yağlı və şəkərli qidaların əvəzinə, sobada bişirilmiş yeməklərə üstünlük verilməlidir. Marqarin, krem, mayonez, çipsi, souslar, habelə hazır paket qidalar kimi enerji dəyəri yüksək, heç bir bəsləyici dəyəri olmayan məhsullardan da yayınmaq lazımdır.
Orucluq bitdikdən sonra gün ərzində 4-5 dəfə olmaqla meyvə-tərəvəzin üstünlük təşkil etdiyi qidaları az-az, tez-tez qəbul etmək məsləhətdir. Bu həm qanda şəkəri nizamlayar, həm də çox miqdarda qida qəbulunu önləyər. Gündəlik rasionda mövsümi meyvə-tərəvəzlərin qəbulu ilə yanaşı, quru meyvələrdən də istifadə etmək olar. Bu, itirilən mineral və vitaminlərin bərpasına kömək edir.
Bağırsaq fəaliyyətini yaxşılaşdırmaq üçün meyvə və tərəvəzlərlə birlikdə tam taxıllar kimi lifli qidalara da üstünlük verilməlidir. Qida rasionunda zülal (ət, balıq, yumurta) və sağlam yağların (zeytun yağı, qoz-fındıq) olmasına diqqət etmək lazımdır. Yeməkləri yavaş-yavaş çeynəmək və tələsmədən yemək həzm prosesini asanlaşdırır.
Gün ərzində qəbul edilən maye miqdarını da diqqətdən kənar qoymaq olmaz. Bədəndəki maye itkisini tarazlaşdırmaq üçün gün ərzində bədən çəkisinin 3 faizi mislində, təxminən 2,5-3 litr su qəbul edilməlidir. Çay və qəhvə kimi içkilərin suyun yerini tutmadığı unudulmamalıdır. Şirin və qazlı sulardan isə ümumiyyətlə, uzaq durmaq lazımdır.
Orucluqdan sonrakı müddətdə qida rasionu ilə birlikdə fiziki aktivliyə də diqqət ayırmaq tövsiyə edilir. O, bağırsaq hərəkətlərini artırır, qanda şəkəri və xolesterolu azaldır, həm də kilo itirməyə kömək olur. Orucluqdan sonrakı günlərdə bədən hərəkətləri etmək, yürüşə çıxmaq orqanizmi əvvəlki vəziyyətinə gətirməyə kömək edir. Hər gün təmiz havada yarım saat piyada gəzmək faydalıdır.
Ramazan ayından sonra yuxu rejimini qaydaya salmaq olduqca önəmlidir. İnsanlar bir ay ərzində imsak üçün istər-istəməz gecə yarısından oyaq olurlar ki, bu da yuxu rejimini pozur. Keyfiyyətli yuxunun sağlamlığın təməlini təşkil etdiyi isə hər kəsə bəllidir. Buna görə də axşam saat 23:00-da yatmağın yuxu rejimini tənzimlədiyi bildirilir. Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, sadalanan tövsiyələrə riayət etməklə orqanizmin orucluqdan sonrakı uyğunlaşma prosesini asanlaşdırmaq mümkündür.
Ülkər XASPOLADOVA,
"Azərbaycan"
