BP, SOCAR və TPAO bir neçə saziş imzalayıblar. Bu sənədlər TPAO-nun Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda yerləşən "Şəfəq-Asiman" blokuna dair Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişinə (HPBS) qoşulmasına imkan verəcək. Razılaşma layihəni irəli aparacaq ən uyğun variantın müəyyənləşdirilməsi üçün blokun bundan sonrakı qiymətləndirilməsini sürətləndirməyə kömək edəcək.
Əvvəla xatırladaq ki, BP ilə SOCAR arasında "Şəfəq-Asiman" dəniz blokunun birgə kəşfiyyatı və işlənməsi üzrə HPBS 2010-cu ilin oktyabr ayında Bakıda imzalanıb. 2012-ci ildə müqavilə sahəsində üçölçülü seysmik məlumatların toplanması proqramı həyata keçirilib. Əldə olunmuş seysmik məlumatların interpretasiyası isə 2015-ci ildə başa çatıb. Bundan sonra kəşfiyyat quyusunun qazılacağı yer seçilib və qazma işlərinin planlaşdırılması aparılıb. Nəticədə 2020-ci ilin yanvarında SAX01 kəşfiyyat quyusunun qazılmasına başlanıb və bu iş 2021-ci ilin martında sona çatıb. Həmin quyu 7189 metr dərinliyə çatmaqla Fasilə lay dəstinin əsasınadək qazılıb və keçilən laylarda qaz-kondensat ehtiyatlarının mövcudluğunu təsdiqləyib. Daha sonra quyu əlavə qiymətləndirmə işlərinin aparılması və növbəti fəaliyyətlərin planlaşdırılması üçün bağlanıb.
İndi isə layihəni irəli aparmaq üçün Aşağı Suraxanı layına bir quyunun qazılması da daxil olmaqla əlavə qiymətləndirmə işləri həyata keçiriləcək. Bu fəaliyyətlərə imkan yaratmaq üçün HPBS-nin kəşfiyyat dövrü uzadılacaq. Bu günlərdə əldə olunan razılaşma üzrə işlərin 2025-ci ilin üçüncü rübünün sonunadək başa çatacağı gözlənilir. Razılaşma yekunlaşdıqdan sonra TPAO şirkəti HPBS-də ümumilikdə 30 faiz iştirak payına sahib olacaq. Şirkətə bunun 15 faizi BP-dən, 15 faizi isə SOCAR-dan veriləcək. Hazırda BP və SOCAR hər biri HPBS-də 50 faizlik iştirak payına malikdir. Kəşfiyyat dövründə BP şirkəti HPBS-nin operatoru olaraq qalacaq.
Qeyd edək ki, yeni sənədlərin rəsmi imzalanması bu günlərdə öz işini sona çatdırmış Bakı Enerji Həftəsi çərçivəsində baş tutub. Bu münasibətlə hər üç şirkətin rəhbərliyi öz fikirlərini söyləyib. SOCAR-ın prezidenti Rövşən Nəcəf deyib: "TPAO-nun "Şəfəq-Asiman" tərəfdaşlığına qoşulmasından çox məmnunuq. Bu strateji əməkdaşlıq Azərbaycanın dəniz ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi və mümkün işlənməsini irəli aparmaq üçün regional tərəfdaşlıqların əhəmiyyətini bir daha vurğulayır. BP və TPAO ilə birlikdə məqsədimiz qiymətləndirmə prosesini sürətləndirməklə nəticədə enerji təhlükəsizliyini artırmaq və bütün maraqlı tərəflərə əlavə dəyər gətirməkdir".
BP-nin Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə üzrə regional prezidenti Qəri Counz bildirib ki, operator olaraq "Şəfəq-Asiman" layihəsini irəli aparmaq üçün TPAO ilə əməkdaşlıq imkanından çox məmnundurlar: "Bu əməkdaşlıq bizə bu perspektivli strukturda kəşfiyyat və qiymətləndirmə işlərini sürətləndirməyə kömək edəcək əlavə texniki və maliyyə imkanları gətirəcək. Bu, bütün tərəflərin Xəzərdə Azərbaycanın neft və qaz ehtiyatlarının tam potensialını daha geniş əməkdaşlıq və investisiyalar vasitəsilə açmaq istəyini bir daha nümayiş etdirir".
TPAO-nun İdarə Heyətinin sədri və baş icraçı direktoru Ahmet Türkoğlu bunun regional enerji əməkdaşlığında mühüm bir mərhələ olduğunu qeyd edib: "SOCAR və BP ilə yanaşı, "Şəfəq-Asiman" tərəfdaşlığına qoşulmaqla, "Türkiyə Petrolleri" ölkələrimiz və daha geniş region üçün təhlükəsiz, şaxələndirilmiş və dayanıqlı enerji gələcəyi qurmaq öhdəliyini bir daha təsdiqləyir. Bu əməkdaşlıq SOCAR-ın geniş yerli təcrübəsini, BP-nin qabaqcıl texnologiyasını və TPAO-nun dəniz sahəsindəki təcrübəsini bir araya gətirir. Xəzər dənizindəki bu perspektivli strukturun tam potensialını birlikdə üzə çıxarmaq məqsədimiz var. Geoloji kəşfiyyatdan başqa, bu tərəfdaşlıq həm də məşğulluq imkanları kimi əlavə dəyərlər yaradacaq və "Cənub qaz dəhlizi"nin əhəmiyyətini artırmaqla regional sabitliyə, enerji təhlükəsizliyinə və uzunmüddətli iqtisadi artıma töhfə verəcək. "Türkiye Petrolleri" olaraq bütün regionun inkişafı və dayanıqlılığı ilə bağlı birgə istəyimizi həyata keçirmək üçün SOCAR və BP ilə yanaşı durmaqdan qürur duyuruq".
Qeyd edək ki, "Şəfəq-Asiman" dəniz bloku Bakıdan təxminən 125 kilometr cənub-şərqdə, suyun dərinliyinin 650-800 metr olduğu bir ərazidə yerləşir. Bu blok "Şahdəniz"dən 60 kilometr aralıdadır. Səngəçal terminalından isə "Şəfəq-Asiman"ı 145 kilometrlik məsafə ayırır.
Flora SADIQLI,
"Azərbaycan"
