ÜDM-də bu sektorun payı 70 faizə yaxınlaşır. Hədəf isə 80 faizdir
Azərbaycan dünyada qədim dövrlərdən neft ölkəsi kimi tanınıb. Bu gün də ölkənin iqtisadi göstəricilərində və gəlirlərində bu sektor önəmli rol oynamaqdadır. Amma bu da reallıqdır ki, iqtisadiyyatın yalnız xammaldan asılı olması risklidir. Dünya bazarında neftin qiyməti birdən-birə kəskin bahalaşdığı kimi, eyni qaydada uzun müddət də aşağı düşə bilir. Bu isə iqtisadiyyatın ciddi risklərlə üzləşməsi deməkdir.
O üzdən cənab İlham Əliyev prezident seçildiyi ilk gündən ölkəni neft-qaz asılılığından qurtarmaq üçün ciddi iqtisadi islahatlara start verdi. İlk növbədə sahibkarlığın inkişafını sürətləndirmək və investisiya qoyuluşunu artırmaq üçün mükəmməl hüquqi baza yaradıldı. Ardınca digər tədbirlər görüldü və beləliklə, qeyri-neft sektorunda yeni dövr başladı. İstər yerli, istərsə də xarici sahibkarlar qeyri-neft sektorunda aktivliyini artırdı. Onların sərmayəsi sayəsində ölkəmizdə qeyri-neft sektoruna aid çoxsaylı istehsal və xidmət sahələri yaradıldı.
Artıq ölkənin büdcə gəlirlərinin formalaşmasında və ixracda qeyri-neft sektoru önəmli rol oynamağa başlayıb. Bununla bağlı Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 80 illik yubiley yığıncağındakı çıxışında demişdir: "Bizim iqtisadi göstəricilərimiz çox müsbətdir. Düzdür, ümumi daxili məhsul çox artmır. Bunun da əsas səbəbi neft hasilatının obyektiv səbəblərə görə aşağı düşməsidir. Ancaq bu gün iqtisadiyyatımızın aparıcı təkanverici qüvvəsi qeyri-neft sektorudur. Bu, bizim ümumi iqtisadiyyatımızın əksəriyyətini təşkil edir. Bu gün dünyanın aparıcı reytinq agentlikləri - iki aparıcı beynəlxalq reytinq agentliyi bizim kredit reytinqimizi qaldırıb və bunu investisiya reytinqinə uyğun səviyyədə artırıb. Bu, əlbəttə ki, ölkəmizdə gedən iqtisadi islahatların təzahürüdür. Çünki bu gün bizim iqtisadiyyat sağlam iqtisadiyyatdır. Biz heç kimdən asılı deyilik. İqtisadi müstəqillik təbii olaraq siyasi müstəqilliyi də gücləndirir".
Dövlət başçısı həmçinin vurğulamışdır ki, bizim xarici borcumuz çox aşağı səviyyədədir, halbuki bir çox inkişaf etmiş ölkədə xarici borc o ölkələrin ümumi daxili məhsulunun yüz faizini, bəlkə də daha çox hissəsini təşkil edir. Bizdə isə bu, cəmi 6 faizdən bir qədər çoxdur: "Bizim valyuta ehtiyatlarımız ildən-ilə artır və bu il də əhəmiyyətli dərəcədə artıb, 80 milyard dolları ötüb. Bizim valyuta ehtiyatlarımız xarici borcumuzdan 16 dəfə çoxdur. Biz əgər istəsək, xarici borcumuzu bir neçə ay ərzində sıfırlaya bilərik. Yəni bu göstəriciyə görə Azərbaycan bu gün dünya miqyasında aparıcı yerlərdədir".
Azərbaycan iqtisadiyyatının dinamik inkişafı, ölkəmizdəki siyasi və maliyyə sabitliyi investisiya cəlb edilməsi üçün geniş imkan açır. Bunun nəticəsidir ki, qlobal səviyyədə sərmayə qoyuluşu azalsa da, Azərbaycana xarici sərmayələrin qoyuluşunda həmişə canlanma müşahidə olunur. Xüsusən qeyri-neft sektorunda bu özünü qabarıq büruzə verir. Adıçəkilən yığıncaqda dövlət başçısı bildirmişdir ki, iqtisadi və maliyyə dayanıqlılığı bizə imkan verir ki, böyük investisiya layihələrini icra edək: "Təbiidir ki, bu gün əsas investisiya layihələrinin istiqaməti Qarabağ və Şərqi Zəngəzurdur. Azad edilmiş bu torpaqlarda dünyada misli görünməmiş işlər görülür. Yəni Azərbaycan ictimaiyyəti müntəzəm olaraq bu barədə məlumatlandırılır və bir çox vətəndaşımız artıq azad edilmiş torpaqlara gedib. Dəfələrlə orada olublar və gedən inkişafı öz gözləri ilə görürlər. Yəni bizim güclü iqtisadiyyatımız bizə həm əminlik verir, həm də azad edilmiş torpaqların tezliklə bərpa edilməsinə imkan verir. Güclü hərbi potensialı yaratmaq üçün imkan verir".
Torpaqlarımızın 20 faizinin 30 il erməni işğalında qalması mövcud iqtisadi potensialımızdan tam istifadə etməyə imkan vermirdi. İndi işğaldan azad olunan ərazilərdə geniş bərpa-quruculuq işləri ilə yanaşı, buradakı təbii sərvətlərdən istifadə edilməsi üçün də hazırlıq işləri görülür. Prezident İlham Əliyev demişdir: "Geoloji kəşfiyyat işləri xüsusilə Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki bu ərazi sovet vaxtında lazımınca tədqiq edilməmişdir və tədqiq edilsə idi belə, yenə də ovaxtkı texnologiyalarla onları tam öyrənmək mümkün deyildi. Yəni bu gün müasir texnologiyalarla peykdən tədqiqat, zondlama aparılır. Təbii resurslar, o cümlədən qeyri-ənənəvi neft yataqlarının aşkarlanması bir çox hallarda fiziki, yəni əraziyə girmədən müəyyən edilir. Ona görə mənim göstərişimlə artıq bir neçə aydır ki, Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda böyük geoloji işlər aparılır".
Söz düşmüşkən bildirək ki, Milli Məclisin deputatı, iqtisadçı Vüqar Bayramov da bu günlərdə qeyri-neft sektorunun inkişafının əhəmiyyətindən danışmışdır: "Prezident tərəfindən yeni dövrün prioritetlərindən biri kimi məhz xarici sərmayələrin artırılması göstərilib. Xüsusilə qeyri-neft sektoruna yönələn sərmayələrin həcminin artması və iqtisadi diversifikasiyanın dərinləşdirilməsi strateji hədəflərdən olaraq qalır. ABŞ ilə imzalanmış anlaşmalar və strateji tərəfdaşlığın möhkəmlənməsi bu ölkədən Azərbaycana daha çox sərmayənin cəlbinə imkan yaradacaq". V.Bayramov həmçinin vurğulamışdır ki, Prezidentin həyata keçirdiyi iqtisadi diplomatiya ölkədə diversifikasiyanı sürətləndirməyə, neftdən asılılığı azaltmağa və qeyri-neft sektorunu gücləndirməyə xidmət edir: "Dövlət başçısının beynəlxalq platformalarda çıxışları və aparıcı şirkət rəhbərləri ilə görüşləri təsdiq edir ki, yaxın dövrdə iqtisadi diplomatiya qeyri-neft sektorunun inkişafına daha da təkan verəcək". Deputat bu sahədə olan uğurları belə dəyərləndirmişdir: "Son 10 ildə qeyri-neft sektorunun makroiqtisadi göstəricilərdə payı xeyli artıb. Artıq qeyri-neft məhsullarının ixracının dəyəri 3,4 milyard dolları ötüb. Həm büdcə gəlirlərində, həm də ÜDM-də qeyri-neft sektorunun payı yüksəlir. Növbəti il dövlət büdcəsinin gəlirlərinin təxminən 58 faizi qeyri-neft sektorunun payına düşəcək ki, bu da neft gəlirlərindən sonrakı dövrün ən yüksək göstəricisidir. Hazırda ÜDM-də qeyri-neft sektorunun payı 70 faizə yaxınlaşır, hədəf isə 80 faizdir".
Rüstəm KAMAL,
"Azərbaycan"
