“Омикрон” “Делта”ны чох сцрятля цстяляйиб
Йени ашкарландыьы заман САРС-ЪоВ-2 вирусунун ян сонунъу штамы сайылан “Омикрон”ун юлцмя сябяб олма бахымындан даща зяиф олдуьу иддиа едился дя, сон щяфтялярдяки мянзяряляр бу иддиалары там олараг тясдигляйя билмир.
Артыг бир мцддятдир ки, бцтцн дцнйада щяр щяфтя ярзиндя 3-4 милйон няфярин ЪОВЫД-19-а йолухдуьу ачыгланыр. Йолухма вя юлцм щалларынын яксяриййяти яввялляр олдуьу кими, йеня дя АБШ-да гейдя алыныр. Йолухма сайына эюря АБШ-дан сонракы йерляри Щиндистан, Бразилийа, Франса, Бюйцк Британийа тутур. Ян чох юлцм щадисяляри ися АБШ-дан сонра Бразилийа, Щиндистан, Русийа вя Мексикада баш верир. Цмумдцнйа Сящиййя Тяшкилатынын (ЦСТ) апарыъы епидемиологу Марийа ван Керкщов да билдириб ки, сон вахтлар бу хястяликля баьлы юлцм щаллары артмаьа башлайыб. Сон дюрд щяфтядя бцтцн дцнйада коронавирусла баьлы юлцм щалларынын кяскин артмасындан чох наращат олдугларыны диля эятирян ЦСТ рясмиси “Омикрон”ун “Делта”ны чох сцрятля цстялядийини ачыглайыб. Амма о, буну да гейд едиб ки, “Омикрон”ун йайылмасы иля баьлы йени пандемийа дальасы юзцнцн пик нюгтясиня щяля бцтцн юлкялярдя чатмайыб.
Ян тящлцкяли вариант
Сон эцнляр ярзиндя Азярбайъанда да “Омикрон”а йолухма щаллары артыр. ТЯБИБ-ин Инфексион хястяликляр цзря ишчи групунун рящбяри Васиф Ялийев дейиб ки, “Омикрон”ун мянфи ъящяти онун “Делта” вариантына нисбятян даща сцрятля йайылма хцсусиййятиня малик олмасыдыр: “Буну эцндялик йолухма щалларындакы артымла да айдын шякилдя эюрмяк олар. Анъаг хястяханайа йатыш ещтийаъы вя юлцм рискинин “Делта” вариантына эюря даща ашаьы олмасы мцсбят щалдыр. Буна бахмайараг, вятяндашлар архайынлашмамалыдырлар. Чцнки ня гядяр сцрятли артым оларса, долайы йолла хястяханайа йатыш ещтийаъы да арта биляр. Мясялян, “Делта” вариантында 10 няфярдян биринин щоспитализасийа ещтийаъы олурдуса, “Омикрон” штамында 20 хястядян бири хястяханада мцалиъя алыр. Вирусун сцрятля йайылмасы щесабына хястяханалар йенидян йцкляня биляр, лакин буну прогнозлашдырмаг щяля тездир. Щяля ки Азярбайъанда чарпайы сайлары йетяри гядярдир. Буна бахмайараг, ЪОВЫД-19-а йолухма сайлары кифайят гядяр чохдур. Йахын эцнлярдя даща йцксяк йолухма сайлары эюря билярик. Бунун гаршысыны алмаг цчцн вятяндашлар ваксинляшмя просесини эеъикдирмямялидирляр”.
Щазырда “Омикрон” бцтцн дцнйада ЪОВЫД-19-а йолухма щалларынын йарысыны тяшкил едир. Артыг ЦСТ-дя “Омикрон”ун дюрд варианты - “БА.1”, “БА.1.1”, “БА.2” вя “БА.3” тядгиг едилир. “Омикрон”ун индийядяк ян чох йайылмыш алтвариантынын “БА.1” олдуьу дейился дя, илкин мялуматлар ясасында “БА.2” варианты ян тящлцкяли щесаб олунур. Инди бязи юлкяляр, хцсусиля Асийа вя Авропа юлкяляри дя “БА.2” вариантынын артдыьыны билдирирляр. БА.2 диэяр субвариантлара нисбятян даща йолухуъу эюрцнся дя, онун даща аьыр хястялийя сябяб олдуьуна даир щяля щеч бир сцбут йохдур.
ЦСТ-цн Африка офисинин баш вирусологу Никси Гумеде-Моелетси билдириб ки, “БА.2”ни мцяййян етмяк чох чятиндир, чцнки “Омикрон” штамыны ашкар етмяк цчцн щазырланмыш коронавирус тестляри ону “эюрмцр”.
Щякимляр ачыглайырлар ки, “Омикрон” штамы даща чох йухары тяняффцс йолларынын яламятляри иля юзцнц бцрузя верир. Бунунла йанашы, она йолухма заманы йцксяк щярарят дя мцшащидя едилир. Беля хястялярдя ийбилмя, дадбилмянин итирилмяси яввялки штамлара нисбятян даща аздыр. Бязян щямин габилиййятлярин горунуб сахланылмасы, бязян ися бир гядяр эеъ итирилмяси мцшащидя едилир. Пневмонийа йаратмаг габилиййяти дя “Омикрон” да “Делта” иля мцгайисядя даща зяифдир.
Мцтяхяссисляр хябярдарлыг едирляр ки, “Омикрон”ун яламятляри бурун ахмасы вя баш аьрысындан тутмуш бядян аьрыларына вя эеъя тярлямяляриня гядяр щяр шей ола биляр. Диггят едилмяли олан диэяр симптомлар боьазда гашынма, асгырма, бел аьрысы вя йорьунлугдур.
Тядгигатлара ясасланараг гейд едилир ки, “Омикрон”ун симптомлары сойугдяймя иля охшардыр. Бу сябябдян сойугдяймя яламяти олан боьазда гашынма, боьулма щаллары вя хырылтылы сяс “Омикрон”ун илкин яламятляриндян ола биляр. Лакин бцтцн щалларда ян дцзэцн нятиъяни ЪОВЫД-19 тести иля ялдя етмяк мцмкцндцр.
“Пандемийанын мцддяти узандыгъа онун фясадлары даща ъидди олаъаг”
ЦСТ-цн апарыъы епидемиологу М.Керкщов билдириб ки, “Омикрон”а йолухма заманы хястялийин эедишатынын фяргли формаларда олмасы мцмкцндцр. Бу формалар симптомсуз вязиййятдян тутмуш аьыр, юлцм щалынадяк олан щяр ъцр дурум ола биляр. О тясдигляйиб ки, бцтювлцкдя бу штам аз щалларда хястяханайа йатырылма иля нятиъялянир. Лакин вирусу аьыр кечирян вя она таб эятирмяйян кифайят гядяр инсан вар.
Цмумдцнйа Сящиййя Тяшкилатынын (ЦСТ) Баш директору Тедрос Адщаном Эебрейесус ися бу эцнлярдя юлкяляри йенидян ваксинляшдирмя цчцн сяйлярини бирляшдирмяйя чаьырыб.
ЦСТ-цн даща чох инсаны ваксинля тямин етмяк цчцн ялиндян эяляни етдийини дейян баш директор гейд едиб ки, йаранмыш вязиййятдя гурумун гаршысына гойдуьу ясас мягсяд 2022-ъи илин орталарынадяк бцтцн юлкялярдя ящалинин азы 70 фаизинин коронавирус ялейщиня пейвяндлянмясинин тямин едилмясидир. Бу щядяфя наил олмаг цчцн дювлятляр арасында гаршылыглы фяалиййятин олмасы олдугъа ваъибдир. Бундан башга, беля гаршылыглы ялагя сящиййя вя инклцзив игтисади бярпа системляринин мющкямляндирилмяси цчцн дя ящямиййятлидир.
ЦСТ рящбяри билдириб ки, щазырда Бирлямиш Миллятляр Тяшкилатынын цзв юлкяляринин ящалисинин йалныз 42 фаизи коронавирус ялейщиня там дозада ваксин олунуб. Бу бахымдан айры-айры дювлятляр арасында ящямиййятли дяряъядя фярг мювъуддур. Беля ки, Африка юлкяляриндя ваксинлянмянин орта сявиййяси йалныз 23 фаиз тяшкил едир. Бу уйьунсузлуьу адламаьы тяъили приоритет адландыран Эебрейесус хатырладыб ки, пандемийанын мцддяти узандыгъа онун фясадлары даща ъидди олаъаг. Дцнйа коронавирус пандемийасынын фясадларыны щяля онилликляр ярзиндя мцшащидя едяъяк: “Бу пандемийанын тясири хцсусиля даща щяссас груплар арасында щяля онилликляр бойунъа щисс олунаъаг”.
Илщамя ИСАБАЛАЙЕВА,
“Азярбайъан”