İxracda qeyri-neft məhsullarının çəkisi artır
Hər bir ölkənin iqtisadi inkişafının əsas göstəricilərindən biri də onun ixrac potensialı ilə ölçülür. İxracın yüksək olması o deməkdir ki, ölkədə rəqabətə davamlı müxtəlif mal və məhsullar istehsal edilir. Bu isə həm də o ölkənin valyuta ehtiyatlarının artması və maliyyə sabitliyi deməkdir.
Azərbaycan dünyada xarici ticarət əməliyyatlarında saldosu müsbət olan azsaylı ölkələr sırasındadır. Ölkəmiz ötən ilin 11 ayını xarici ticarətdə 5 milyard 270,3 milyon müsbət saldo ilə başa vurub. Dünya iqtisadiyyatının indiki durumunda, yəni baş verən mənfi tendensiyalar fonunda bu çox önəmli faktdır.
İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi (İİTKM) ötən il üzrə "İxrac icmalı"na əsasən, il ərzində Azərbaycanın qeyri-neft-qaz məhsulları ixracının dəyəri 3,4 milyard dollar olub. Keçən il ölkə üzrə yeyinti məhsullarının ixracının dəyəri 11,3 faiz artaraq 1,03 milyard dollara çatıb. İl ərzində həmçinin şəkər və şəkərdən hazırlanan qənnadı məhsullarının ixracı 62,4, pambıq lifi - 45,2, bitki mənşəli yağlar və piylər - 32,8, qiymətli metallar - 29,2, kimya sənayesi məhsulları - 18,3, spirtli və spirtsiz içkilər - 14,3, çay - 1,6, qara metallar - 1,9, alüminium və ondan hazırlanan məmulatlar - 1 faiz artıb. Ümumiyyətlə, ölkə üzrə aqrar məhsullarının ixracında 2,8, aqrar-sənaye məhsullarının ixracında 57,3 faiz artım qeydə alınıb. Bütövlükdə aqrar və aqrar-sənaye məhsullarının birgə ixracının dəyəri 14,1 faiz artaraq 1,11 milyard dollar təşkil edib.
Hesabat dövründə ixrac edilmiş qeyri-neft sektoruna aid malların siyahısında pambıq mahlıcı birinci, tomat (pomidor) ikinci, qızıl üçüncü olub. Rusiya Federasiyası, Türkiyə, Gürcüstan, İsveçrə, ABŞ isə qeyri-neft sektoruna aid mal ixracında əsas ticarət partnyorlarımızdır.
2024-cü il üzrə hazırlanmış qeyri-dövlət ixracatçı subyektlərin reytinqində ilk onluqda bu şirkətlər təmsil olunublar: "MKT İstehsalat Kommersiya" MMC, "Silk Vey Vest Aviaşirkəti" MMC, "ASG Business Aviation" MMC, "Baku Steel Company" QSC, Süleymanova Göhər Süleyman qızı, "Azərbaycan İnterneyşnl Mayninq Kompani Limited Şirkəti"nin Azərbaycan Respublikasındakı nümayəndəliyi, "Azərbaycan Şəkər İstehsalat Birliyi" MMC, "Tabaterra" QSC, "Khan-El" MMC, "Atena" MMC.
Qeyri-neft sektoru üzrə ixrac əməliyyatlarında iştirak edən dövlətə məxsus şirkətlərin siyahısına isə ARDNŞ-nin Marketinq və İqtisadi Əməliyyatlar İdarəsi başçılıq edib. Daha sonra siyahıda "SOCAR Polymer" MMC, "AzerGold" QSC, "Azəralüminium" MMC, "Azərenerji" ASC, "Azərpambıq Aqrar Sənaye Kompleksi" MMC, "Azərbaycan Hava Yolları" QSC, Naxçıvan MR Dövlət Energetika Xidməti, "Suraxanı Maşınqayırma zavodu" ASC, "Azəripək" MMC kimi şirkətlər yer alıblar.
Ötən il habelə "Azərkosmos" tərəfindən dünyanın 50 ölkəsinə 18,5 milyon dollar dəyərində peyk telekommunikasiya xidmətləri ixrac olunub. "Azərkosmos"un xidmət ixracından əldə etdiyi gəlir onun ümumi gəlirlərinin 73 faizini təşkil edib. Dekabr ayında isə "Azərkosmos" dünyanın 40 ölkəsinə 1,6 milyon dollarlıq xidmət göstərib. İl ərzində "Azərkosmos"un peyk telekommunikasiya xidmətlərindən Birləşmiş Krallıq, Lüksemburq, BƏƏ, Pakistan və Türkiyə kimi ölkələr istifadə edib.
Rüstəm KAMAL,
"Azərbaycan"
