Dünyada qlobal dəniz külək enerjisi tutumunun 2030-cu ilə qədər üçqat artacağı gözlənilir. Hədəflər üzrə lider mövqeyini qoruyan Avropada 15 ölkə 2030-cu ilə qədər 99 giqavat dəniz gücü qurmağı planlaşdırır. Azərbaycanda isə dekarbonizasiya və dayanıqlı inkişaf prioritetlərinə uyğun olaraq, uzunmüddətli perspektivdə infrastrukturun inkişafı və investisiya cəlb edilməsilə 2040-cı ilə qədər dənizdə 7,2 giqavat ümumi qoyuluş gücündə külək elektrik qurğularını quraşdırmaq potensialı var. Bəs 2030-cu ilədək Azərbaycanın enerji balansına dənizdən neçə giqavat enerji inteqrasiyası gözlənilir və bu istiqamətdə imzalanmış müqavilələrdə irəliləyişlər hansı səviyyədədir?
Mövzu ilə bağlı AZƏRTAC-ın sorğusuna cavab olaraq Energetika Nazirliyindən bildirilib ki, 2024-cü ilin noyabr ayında Çin Xalq Respublikasının “China Energy Overseas Investment Co., Ltd.” şirkəti ilə Xəzər dənizində külək enerjisi potensialının öyrənilməsi məqsədilə anlaşma memorandumu imzalanıb və bu çərçivədə 2030-cu ilədək ilkin mərhələdə 200 meqavat gücündə pilot layihə olmaqla, ümumilikdə 2 giqavat gücündə dənizdə külək enerjisi layihəsinin icrası nəzərdə tutulur.
“Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda 157 giqavat külək enerjisi potensialı müəyyən olunub ki, bu potensialdan istifadə istiqamətində bir sıra investor şirkətlərlə əməkdaşlıq müqavilələri imzalanıb. Hazırda Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda külək enerjisi potensialının qiymətləndirilməsi istiqamətində ölçmə və müşahidə işləri aparılır, müvafiq dəniz akvatoriyalarının bərpaolunan enerji zonaları kimi müəyyənləşdirilməsi üzrə fəaliyyətlər davam etdirilir. Həmçinin “ACWA Power”, “Masdar” və “SOCAR Green” şirkətlərinin birgə yaratdığı “Caspian Breeze” Konsorsiumu, eləcə də “China Energy Overseas Investment Co., Ltd.”, “China Datang Overseas Investment Co. Ltd.” və “PowerChina Resources Limited” şirkətləri ilə əməkdaşlıq edilir.
Azərbaycanın Energetika Nazirliyi yanında Bərpa Olunan Enerji Mənbələri Dövlət Agentliyi və “WindEurope” arasında külək enerjisi sahəsində əməkdaşlığa dair anlaşma memorandumu külək enerjisi komponentlərinin yerli və Avropa mənbələrindən əldə edilməsi imkanlarının araşdırılması, külək enerjisi layihələrinin tətbiqi, istehsal olunan elektrik enerjisini təmin etmək üçün interkonnektorların inkişafı ilə bağlı bilik və qabaqcıl təcrübə mübadiləsinin aparılması, “Xəzər-Qara dəniz-Avropa Yaşıl Enerji Dəhlizi” üzrə əməkdaşlıq imkanlarının öyrənilməsi məqsədilə imzalanıb”,- deyə nazirliyin açıqlamasında bildirilir.
Həmçinin vurğulanıb ki, Xəzər dənizinin külək enerjisi potensialının yaşıl enerji dəhlizləri vasitəsilə ötürülməsi prioritet istiqamətlərdəndir: “2032-ci ildən etibarən mərhələli şəkildə 4 giqavat gücün “Xəzər-Qara dəniz-Avropa Yaşıl Enerji Dəhlizi” vasitəsilə ixrac olunması planlaşdırılır. Layihənin texniki-iqtisadi əsaslandırmasının gələn ilin əvvəlində yekunlaşması gözlənilir. Eyni zamanda, COP29 çərçivəsində Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan arasında yaşıl enerjinin inkişafı və ötürülməsi sahəsində Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Hökumətlərarası Saziş imzalanıb. “Mərkəzi Asiya-Azərbaycan Yaşıl Enerji Dəhlizi” üzrə qərargahı Bakıda yerləşən “Yaşıl Dəhliz Birliyi” MMC Birgə Müəssisəsi təsis edilib və yaxın zamanda Asiya İnkişaf Bankı və Asiya İnfrastruktur və İnvestisiya Bankının maliyyə dəstəyi ilə layihənin texniki-iqtisadi əsaslandırmasının hazırlanmasına başlanacaq. Eyni zamanda, cari ilin aprel ayında imzalanmış memoranduma əsasən, “Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə-Bolqarıstan Yaşıl Enerji Dəhlizi” layihəsinin Texniki Tapşırıq sənədi hazırlanır.
