Ağ Evin sabiq prezidenti Donald Trampın etirafı şok effekti yaradıb
ABŞ-də üç minə yaxın insanın ölümünə səbəb olan terror aktından təxminən 23 il keçir. İstər dünya siyasəti, istərsə də təhlükəsizlik tarixində dönüş nöqtəsi olan bu hadisənin nəticələri hazırda da özünü göstərir.
2001-ci il sentyabrın 11-də baş vermiş hadisə qurbanlarının sayına görə dünya tarixində ən böyük terror aktı olub və həmin gün ABŞ və bütövlükdə dünya tarixində ən faciəli günlərdən biri hesab edilir.
Terror hadisəsinə gəlincə, 23 il öncə yayılan məlumatlar belə idi ki, "Əl-Qaidə" terrorçuları qaçırdıqları sərnişin təyyarələrini Nyu Yorkdakı Dünya Ticarət Mərkəzinin qüllələrinə çırpıblar. Bundan əlavə, Pentaqon, Ağ Ev və yaxud Kapitoli binasına da hücum cəhdləri olub. Hücumlar nəticəsində 2977 nəfər həlak olub, daha 24 nəfər itkin düşüb. Ölənlərin əksəriyyəti mülki şəxslər olub.
Bu terror hücumu ABŞ-nin ozamankı prezidenti Corc Buşun, eləcə də onun davamçılarının xarici siyasət və təhlükəsizlik strategiyasının başlanğıc nöqtəsi hesab edilib.
Nyu Yorkda Dünya Ticarət Mərkəzinin 110 mərtəbəli əkiz qüllələrinin dağıdılması ilə nəticələnən 11 sentyabr 2001-ci il hadisələri sadə amerikalılar üçün əsl faciəyə çevrildi. Eyni zamanda bu terror aktı Buş administrasiyasına Əfqanıstan və İraqa qanunsuz hərbi müdaxiləyə bəhanə verdi.
Bu terror aktının faktiki təşkilatçısının kim olduğu hələ də bəlli deyil. Hüquq-mühafizə orqanlarında uzun illər təcrübəsi olan dünya ekspertləri bir məsələdə həmfikirdirlər - belə bir hücumu terrorçular deyil, yalnız xüsusi xidmət orqanları həyata keçirə bilərdi.
Hücumlara görə məsuliyyəti Üsamə bin Ladenin başçılıq etdiyi "Əl-Qaidə" terror təşkilatının üzərinə götürməsinə baxmayaraq, 11 sentyabr hücumu ilə bağlı qızğın müzakirələr bu gün də davam edir.
Amma 23 il sonra - yanvarın 24-də Ağ Evin keçmiş prezidenti Donald Trampın səsləndirdiyi fikirlər ABŞ-də şok effekti yaradıb. Tramp bildirib ki, 11 sentyabr 2001-ci il hadisələri Amerika hakimiyyətinin dünyaya təqdim etdiyi kimi deyil. ABŞ-nin özündən başqa heç bir ölkə bu faciədə iştirak etməyib: "4 il ağzımı yumdular, amma indi mən hər zaman deyirəm. Dünya Ticarət Mərkəzinin qüllələrinə hücum olmayıb, yəni bizə göstərildiyi kimi hücum olmayıb və bu işdə başqa dövlətlərin rolu yoxdur".
Trampın sözlərinə görə, bu terror aktı Vaşinqton üçün Yaxın Şərqdə müharibə və milyonlarla insanın öldürülməsilə nəticələndi: "9 trilyon dollar xərclədik, milyonlarla insanı öldürdük... və nəyə nail olduq? Heç nə! Bizdə ancaq ölüm və qan var".
Nyu Hempşir ştatının Lakoniya şəhərində verdiyi açıqlamada ABŞ-nin sabiq prezidenti ölkənin xarici siyasətini biabırçılıq adlandırıb və həmçinin Ukraynadakı münaqişəni tez bir zamanda dayandırmağa çağırıb.
Xatırladaq ki, 11 sentyabr hadisələrindən sonra ABŞ Əfqanıstanda "Taliban" hakimiyyətini devirmək üçün ölkəni bombalamağa başladı və noyabrda Kabili ələ keçirdi. 2002-ci ilin yanvarında Amerikanın Kubadakı Quantanamo hərbi bazasında həbsxana açıldı və heç bir məhkəmə olmadan minlərlə insan orada terrorçu adı ilə qeyri-insani şəraitdə saxlandı. 2003-cü ilin martında ABŞ başda olmaqla Qərb ölkələrindən ibarət beynəlxalq koalisiya qüvvələri saxta əsaslarla İraqa hərbi müdaxilə etdi. Nəticədə qanuni dövlət başçısı Səddam Hüseyn devrilərək edam olundu, İraq parçalandı və viran edildi. Bununla da Vaşinqton milyonlarla insanın qanı bahasına Əfqanıstan və İraqa nəzarət etməyə başladı.
Onu da qeyd edək ki, İraq və Əfqanıstanda 6000-dən çox ABŞ əsgəri və zabiti həlak olub, 44 mindən çox hərbçi yaralanıb.
Əslində, hələ XIX əsrdə, kapitalın qızğın beynəlxalq ekspansiyası dövründə ABŞ gənc kapitalist ölkə kimi öz imperializm yolunu tutmağa başlayıb. İspaniya-Amerika müharibəsi ABŞ-ni regional gücdən qlobal oyunçuya çevirən yolun başlanğıcı idi. Sonradan iki dünya müharibəsi zamanı mövqelərini möhkəmləndirib, ölkədən xaricdə ərazilərini genişləndirib və dünya hegemonuna çevrilib.
Adətən xarici ərazilər haqqında danışarkən, yerli ekspertlər Amerika tarixinin mərkəzində yer alan ekspansionizm məsələlərindən yayınmağa üstünlük verirlər. Amma reallıqda ABŞ-nin imperialist yolu yalan, xəyanət, qan və göz yaşları ilə döşənib.
Digər tərəfdən iqtisadi inkişafdan və texnoloji tərəqqidən faydalanan ABŞ daha gizli üsullarla müstəmləkəçiliyi qloballaşma ilə əvəz etməyə başlayıb. Məsələn, Vaşinqton beynəlxalq siyasi və iqtisadi qaydaların qurulmasında aparıcı rol oynamış, "rəngli" inqilablar və hibrid müharibələr təşkil etmişdir.
Beləliklə, ABŞ özünün imperialist yolunda "azadlıq", "demokratiya", "insan haqları" kimi gözəl yalanlara bürünüb, başqa ölkələrin işlərinə qarışmağa davam edir.
Rizvan CƏFƏROV,
"Azərbaycan"
jpg_1765706081.jpg)
