Orqanizmin bərpası və inkişafında mühüm rol oynayan vitamin ehtiyacını ödəməyin ən yaxşı yolu təbii qidalardan istifadə etməkdir. Təbii vitaminləri qəbul edə bilmədikdə, bu boşluq qida əlavələri ilə tamamlanır. Əks halda immunitet zəifləyir, müxtəlif xəstəliklərə qarşı davamlılıq azalır.
Təəssüf ki, istifadəçilər bioloji fəallığa malik qida əlavələrini əksər hallarda həkim tövsiyəsi olmadan qəbul edirlər. Tərkibində amin və yağ turşuları, zülal və müxtəlif bitki mənşəli ekstraktlar vitamin və mineralları qəbul edərkən ilk növbədə orqanizmin əskikləri araşdırılmalıdır.
Sağlamlığa kömək edən bütün vitaminlər gündəlik qəbul etdiyimiz qidalarda olur. Bir insan normal, balanslı qidalanırsa, onun vitamin və mineral əlavələrinə ehtiyacı yoxdur. Lakin əgər şəxsin ciddi, xroniki xəstəliyi varsa, yaşlıdırsa və ya kifayət qədər qidalana bilmirsə, bu zaman qida əlavələri lazım olur. Orqanizmdəki vitamin və mineral dəyərləri müxtəlif test üsulları ilə asanlıqla ölçülür. Mütəxəssislər bildirirlər ki, vitamin-mineral əlavələrini düzgün qəbul etməməyin ciddi fəsadları yarana bilər. Belə ki, bu maddələr qida əlavələrində, adətən, yüksək konsentrasiyalarda olur. Elə buna görə də onları test nəticələrinə əsasən fərdi olaraq təhlükəsiz doza və müddətdə təyin etmək lazımdır.
Orqanizmdə olan vitamin və minerallar bir-biri ilə ahəngdardır və onların çatışmazlığını dəqiqləşdirmədən qida əlavəsi qəbul etmək tarazlığı poza bilər. Məsələn, uzun müddət C vitamini qəbul etmək mədə yanmasına və böyrək daşlarının əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Kalsium və dəmir elementlərini birlikdə böyük miqdarda istifadə etmək dəmirin bağırsaqlardan sorulmasının qarşısını alar.
İnsan orqanizminin istehsal edə bilmədiyi A vitamini yalnız qida və qida əlavələrində olur. Bu vitamin görmə, dəri, saç, dırnaq və dişlərin normal inkişafı üçün vacibdir. Onun çatışmazlığı özünü ən çox gözün fəaliyyətində göstərir. Bu zaman gözün qidalanması və görmə qabiliyyəti zəifləyir. Lakin həddindən artıq A vitamini qaraciyərə toksik təsir göstərə, dərinin qurumasına və soyulmasına, saç tökülməsinə, görmənin pozulmasına, oynaq ağrılarına və əzələ zəifliyinə səbəb ola bilər.
E vitamini bədən üçün çox vacib bir antioksidantdır. Onun həddindən artıq qəbulu qan laxtalanmasına, hətta iflicə səbəb ola bilər. D vitamininin ifrat qəbulu isə qanda kalsium səviyyəsini artırır. Bu da ürək ritminin pozulmasına və əzələ spazmlarına gətirib çıxarır. Yağda həll olunan ən vacib vitaminlərdən biri olan E vitamini orqanizmi həm zəhərli təsirlərdən, həm də sərbəst radikallardan qoruyur, daha güclü hüceyrə quruluşunu təmin edir. E vitamini xalq arasında pis xolesterol adlanan LDL xolesterolunun oksidləşməsinin qarşısını alaraq, xərçəng və buna bənzər ağır xəstəliklərdən qoruyur. K vitamininin artıqlığı laxtalanma pozğunluğuna səbəb ola bilər. B1 və B6 vitaminlərinin həddindən artıq istehlakı sinir sisteminə zərər verərək, əllərdə və ayaqlarda uyuşma, hissiyat itkisi və zəiflik yaradır.
İstifadə olunan hər hansı qida əlavəsi insanın qəbul etdiyi dərmanlarla qarşılıqlı təsir göstərə və ya arzuolunmaz nəticələrə səbəb ola bilər. Buna görə də vitamin və mineral qəbul etməzdən öncə həkimlə məsləhətləşilməlidir.
Mütəxəssislər bildirirlər ki, onlayn saytlardan vitamin və mineral əlavələri almaq olduqca risklidir. Onları yalnız apteklərdən almaq lazımdır. Çünki tərkibindəkilərə zəmanət verilməyən bu məhsullar əksər hallarda keyfiyyətsiz və imitasiya olur. Onu da qeyd edək ki, qida əlavələri öz təsirini dərhal göstərmədiyi üçün insanlar həkimə bildirmədən dozanı artırır və ya istifadə müddətini uzadırlar. Bu isə təəssüf ki, orqanizmdə geri dönüşü olmayan fəsadlara yol açır.
Ülkər XASPOLADOVA,
"Azərbaycan"
