Yay ayları istirahət və enerji toplamaq üçün gözəl fürsətdir. Lakin havaların isinməsi, səyahətlərin artması və qidalanma rejiminin dəyişməsi orqanizmdə bir sıra dəyişikliklərə səbəb olur. Bu dəyişikliklər diş sağlamlığından da yan keçmir.
Dişlər insan orqanizminin daim qulluq tələb edən üzvləridir. Ağız və diş sağlamlığı təkcə estetik deyil, həm də ümumi sağlamlıq üçün vacibdir. Həyat tərzi, gigiyena, yemək vərdişləri və istifadə olunan yanlış məhsullar ağız sağlamlığına təsir göstərir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, orta gəlirli ölkələrdə yaşayan hər 4 nəfərdən 3-ü diş problemlərindən əziyyət çəkir. Diş və diş əti xəstəlikləri isə təkcə ağız nahiyəsinə zərər vermir, həm də mədə, ürək-damar və şəkərli diabet kimi xəstəliklərə yaxalanma riskini artırır. Kiçik vərdişlərlə dişləri qorumaq isə həm asan, həm də uzunmüddətli sağlamlığın açarıdır.
Bu qidalar diş həssaslığına səbəb olur
Mövzu ilə bağlı qəzetimizə açıqlama verən həkim-stomatoloq Kəmalə Kamalovanın sözlərinə görə, yay aylarında ən çox rast gəlinən diş problemlərindən biri diş ətinin həssaslığının artmasıdır: "Diş həssaslığı, dişlərin isti, soyuq, şirin və ya turş qidalara, hətta nəfəs almağa qarşı ağrı və ya diskomfort hissi verməsi vəziyyətidir. Bu, adətən diş minasının zədələnməsi və ya diş ətinin çəkilməsi nəticəsində baş verir. Xüsusən yay aylarında diş həssaslığının əsas səbəbi qazlı, rəngli və pH (bir məhlulun turşuluq və ya qələviliyini ölçən göstərici) səviyyəsi yüksək olan sular və dondurmalardır. Bu narahatlığa göz yumduqda, vəziyyət kəskinləşəcək. Bunun baş verməməsi üçün gündəlik istehlak edilən içkilər müəyyən miqdarı keçməməlidir. Təbii ki, nə qədər tövsiyə etsək də, isti havalarda bunlardan imtina etmək çox çətindir. Amma sayını minimuma endirmək, gündə yalnız 1-2 dəfə bu içkiləri istehlak etmək olar. Qəbul edilən içki və dondurmaların miqdarına diqqət etdikdə belə, diş həssaslığı keçmirsə, mütəxəssisə müraciət edilməlidir. Yay aylarında bədən daha çox su itirir. Tövsiyə olunan maye isə sudur və onu kifayət qədər içmək yalnız bədənin deyil, ağız boşluğunun da sağlamlığı üçün vacibdir. Su tüpürcək istehsalını artıraraq ağızda turşu səviyyəsini balanslaşdırır və bakteriyaların çoxalmasının qarşısını alır".
Həkim bildirib ki, soyuq hava, kondisionerli mühitdə uzun müddət qalmaq diş ağrısına səbəb olur, dişlərdəki iltihabı kəskinləşdirir. Buna görə də kondisioneri mütəmadi olaraq söndürərək otaqdakı havanı balanslaşdırmaq lazımdır. Əks halda bu, yalnız diş həssaslığı, iltihabı ilə bitməz, kəskin sümük xəstəliyinə belə səbəb olar. Yay aylarında mövsümi meyvə və tərəvəzlər faydalıdır. Xüsusilə doğranmamış alma təbii şəkildə dişlərin təmizlənməsinə kömək edir. Ancaq qarpız, üzüm kimi şəkərli meyvələrin miqdarına nəzarət etmək tövsiyə olunur.
Ağız və diş qulluğu belə olmalıdır
Ağız və diş qulluğunun müntəzəm aparılmasının vacibliyini vurğulayan Kəmalə Kamalova qeyd edib ki, ağızdakı bakteriyalar 12 saatdan bir çoxaldığından dişlər mövsümdən asılı olamayaraq, gün ərzində 2 dəfə fırçalanmalı, hər qida qəbulundan sonra isə yaxalanmalıdır: "Dişlər axşam fırçalandıqdan sonra isə qida qəbul edilməməlidir. Belə ki, ağız boşluğunda olan bəzi bakteriyalar qida qalıqlarını parçalayaraq turşu ifraz edirlər. Bu turşu da diş minasını zədələyir, kariyesin yaranmasına səbəb olur. Dişlərin düzgün fırçalanması olduqca vacibdir. Dişlər 4 dəqiqə müddətində bir istiqamətdə sağdan sola və ya əksinə, dairəvi və ya süpürgə şəklində, sanki dişi süpürürmüş kimi yuxarıdan aşağı fırçalanmalıdır. Diş fırçası da düzgün seçilməli, nə çox sərt, nə də çox yumşaq olmalı və hər 3 aydan bir dəyişilməlidir. Cod diş fırçalarından uzaq durmaq lazımdır. Onlar diş minasının üzərini cızır, bu cızıqlarda bakteriyalar toplanır, diş əti xəstəliklərinə səbəb olur".
Həkim-stomatoloq bildirib ki, diş məcunlarını seçərkən onların pH göstəricisinin 5,5-dən yuxarı olmamasına diqqət edilməlidir: "Uşaqların diş məcunlarının tərkibində, bəzən udduqları üçün ftor olmamalı, pH göstəricisi 4-5,5 olmalıdır. Ftor dişlər üçün hər nə qədər faydalı olsa da, daxilə qəbulu bir o qədər ziyandır. Ən pis vərdiş isə diş çöplərindən istifadədir. Diş çöplərindən istifadə diş ətlərinin çəkilməsinə, onların aralanmasına, məsafələrin yaranmasına, normal anatomiyanın pozulmasına səbəb olur, diş əti xəstəliklərinə, laxlamalara gətirib çıxarır. Onun əvəzinə, diş sapı tövsiyə olunur. Bəzən fırçalar diş aralarına daxil ola bilmir, bu zaman köməkçi vasitə kimi diş saplarından istifadə edilməlidir. Diş saplarından istifadə zamanı hər dişə ayrı sap salınıb, dəyişilməlidir".
Ülkər XASPOLADOVA,
"Azərbaycan"
