Mayın 21-də Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə keçirilmiş Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşü üzv dövlətlər arasında siyasi həmrəyliyin, strateji əməkdaşlığın və qarşılıqlı fəaliyyətin dərinləşdirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu görüş TDT çərçivəsində ortaq hədəflərin müəyyənləşdirilməsi, gələcək inkişaf prioritetlərinin formalaşdırılması və inteqrasiya proseslərinin sürətləndirilməsi üçün önəmli bir platforma kimi dəyərləndirilir. Həmçinin Zirvə görüşü Türk dünyasında siyasi dialoqun, iqtisadi əlaqələrin və nəqliyyat infrastrukturunun genişləndirilməsi istiqamətində birgə səylərin gücləndirilməsinə töhfə kimi mühüm əhəmiyyətə malikdir.
Prezident İlham Əliyev çıxışı zamanı türk dövlətləri arasında qarşılıqlı əlaqələrin dərinləşdirilməsi istiqamətində mühüm məsələlərə toxunub. Dövlətimizin başçısı nəqliyyat sahəsində Azərbaycanın oynadığı strateji rolu xüsusi vurğulayıb. Xəzər dənizində 50-dən çox ticarət gəmisinə sahib olan Azərbaycan türk dövlətləri üçün mühüm tranzit və logistika xidmətləri göstərməkdədir. Bu imkanlar region ölkələrinin Avropa və Asiyaya çıxışında körpü rolunu oynayır. Hazırda Bakı Gəmiqayırma Zavodunda 10 yeni gəminin inşası davam edir ki, bu da ticarət dəniz donanmasının daha da gücləndirilməsi məqsədi daşıyır. Ələt Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının yükaşırma qabiliyyətinin yaxın illərdə 15 milyon tondan 25 milyon tona çatdırılması planlaşdırılır. Bu addım Azərbaycanın nəqliyyat qovşağı kimi mövqeyini möhkəmləndirəcək, TDT ölkələri üçün alternativ və etibarlı marşrut yaradacaq.
Prezident İlham Əliyev hava nəqliyyatı sahəsində də mühüm nailiyyətləri diqqətə çatdırıb. Azərbaycanda hazırda 8 beynəlxalq hava limanı fəaliyyət göstərir, 9-cu hava limanının isə tezliklə istifadəyə verilməsi planlaşdırılır. Bu limanlardan 3-ü Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində yerləşir, bu da həmin ərazilərin sürətli bərpasına və regional nəqliyyat imkanlarının genişlənməsinə xidmət edir. Bundan əlavə, illik 1,5 milyon ton yük qəbul edə biləcək yeni karqo terminalının inşası da Azərbaycanın regional logistik mərkəzə çevrilməsi siyasətinin tərkib hissəsidir.
Azərbaycan Prezidenti, həmçinin ölkəmizin ötən ilin noyabrında ev sahibliyi etdiyi COP29 tədbirinin yüksək səviyyədə təşkil olunmasından bəhs edib. Bu mötəbər konfransın Bakıda keçirilməsi ölkənin yaşıl enerji və ekoloji təhlükəsizlik sahəsində beynəlxalq arenada etibarlı tərəfdaş kimi qəbul olunduğunu sübut edir.
Budapeştdə keçirilən Zirvə görüşündə qəbul edilən Bəyannamə Türk Dövlətləri Təşkilatının qarşıdakı mərhələdə fəaliyyət istiqamətlərini əhatə edən strateji sənəd kimi dəyərləndirilir. Bəyannamədə TDT Katibliyinin büdcəsinin əhəmiyyətli dərəcədə artırılması təklifi dəstəklənib. Bu, təşkilatın institusional cəhətdən güclənməsinə və effektiv fəaliyyətinə töhfə verəcək.
Dost dövlətlərin təşəbbüsü ilə qəbul edilən Türk Yaşıl Baxış prinsiplərinə uyğun olaraq Zirvə görüşündə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə, yaşıl enerji texnologiyalarının inkişafı, iqlimədavamlı infrastrukturun qurulması və tullantıların idarə olunması məsələləri diqqət mərkəzində olub. Bu istiqamətdə göstərilən iradə TDT ölkələrinin ekoloji məsuliyyətə sadiqliyinin göstəricisidir. Həmçinin TDT-nin ilk birgə maliyyə institutu kimi yaradılmış Türk İnvestisiya Fondunun layihə fəaliyyətinə başlamasının vacibliyi vurğulanıb. Bu fond türk dövlətləri arasında iqtisadi əməkdaşlıqda yeni mərhələnin əsasını qoyacaq, regional layihələrin maliyyələşdirilməsi üçün mühüm platforma olacaq.
Zirvə görüşü Türk Dövlətləri Təşkilatının inteqrasiya proseslərini sürətləndirmək, institusional gücünü artırmaq və strateji təşəbbüsləri birgə reallaşdırmaq baxımından mühüm hadisə kimi yadda qalacaq.
Mahir SÜLEYMANLI,
Milli Məclisin deputatı
