Əhalinin sabit artımı ətrafında qurulmuş iqtisadiyyatlarda aşağı doğum nisbətləri innovasiya və məhsuldarlığın azalacağı, həmçinin getdikcə artan yaşlı əhalini dəstəkləmək üçün əmək qabiliyyətli vətəndaşların çatışmazlığı ilə bağlı narahatlıqları artırır.
AZƏRTAC “Nature” jurnalına istinadla xəbər verir ki, ABŞ tədqiqatçıları dünyanın müxtəlif ölkələrində aparılan tədqiqatın nəticələrinə əsaslanaraq bu qənaətə gəliblər.
Tədqiqatçılar xəbərdarlıq edirlər ki, aşağı doğum nisbətləri hərbi gücün və siyasi təsirin azalması, yaşıl texnologiyalara daha az investisiyalar daxil olmaqla daha geniş fəsadlara səbəb ola bilər. Bu səbəbdən ölkələr əhalinin azalması və onun təsirləri ilə gecikmədən məşğul olmalıdır.
Bir çox ölkələr doğum səviyyəsinin aşağı düşməsinə qarşı addımlar atır, lakin hətta ən təsirli tədbirlər belə azalmanı tamamilə aradan qaldıra bilməyəcək. Mütəxəssislər bunun əvəzinə dayanıqlılığa diqqət yetirməyi təklif edir və qeyd edirlər ki, trendin yavaşlaması millətlərə uyğunlaşmaq üçün vaxt verə bilər.
Tədqiqata görə, qlobal məhsuldarlıq əmsalı onilliklərdir ki, azalır, bir qadına düşən uşaqların orta sayı XX əsrin ortalarında 5 nəfərdən bu gün təxminən 2,2-yə düşüb. Cənubi Koreya və Meksika da daxil olmaqla bir çox ölkələr hazırda 2.1-dən aşağı səviyyədədir ki, bu da əhalinin azalması, qocalmanın səviyyəsinin artması və iqtisadi təsirlərlə bağlı narahatlıqları gücləndirir. Yalnız yüksək doğum nisbətlərinin əhalinin artımına təkan verəcəyi gözlənilən Sub-Sahara Afrikası bu məsələdə istisnadır.
Doğum nisbətinin azalmasına bir çox amillər - kontrasepsiya və təhsilə çıxışın artması, sosial normaların dəyişməsi, karyera ambisiyaları, mənzil və uşaq tərbiyəsi xərclərinin çoxalması, valideynliyin gecikməsi, ekoloji və siyasi narahatlıqlar səbəb olur. Ultra aşağı məhsuldarlıq dərəcələri çox vaxt insanların istədikləri sayda uşaq sahibi olmasına mane olan sistem təzyiqlərini əks etdirir. Eyni zamanda, maddi stimullar, valideyn məzuniyyəti və uşağa baxım dəstəyi aşağı düşən doğum əmsallarının qarşısını almağa kömək edə bilər, lakin tendensiyaları tamamilə geri çevirmək ehtimalı azdır.
Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, uyğunlaşma strategiyaları - pensiya yaşının artırılması, immiqrasiyanın təşviqi və sosial dəstək sistemlərinin gücləndirilməsi əhalinin azalmasının təsirlərini yumşaltmaq üçün çox vacibdir.
Mütəxəssislər vurğulayırlar ki, iqtisadiyyatlar və sosial sistemlər yeni reallığa uyğunlaşdıqca, əhalinin orta dərəcədə az olması ətraf mühitə təzyiqin azalması və hər uşağa düşən daha çox resurs baxımından fayda gətirə bilər. Nəhayət, əgər millətlər demoqrafik dəyişikliklərə fəal şəkildə uyğunlaşarsa, məhsuldarlığın azalması fəlakətli nəticələr doğurmayacaq.
