Hazırda dünya özünün növbəti mürəkkəb və gərgin dövrünü yaşayır. İki qütbə bölünmüş güclər planetimizin müxtəlif yerlərində müharibə ocaqları yaratmaqla məşğuldurlar.
Rusiya-Ukrayna müharibəsi, İsrail-HƏMAS regional münaqişəsi başa çatmamış İsrail-İran savaşı başladı. 12 gün ərzində bu iki ölkə bir-birinin başına od ələdi. İndi-indi sakitləşmək istəyirlər.
Buna baxmayaraq, dünya tikan üstündə oturub, hər an daha böyük savaş baş verə bilər. Və təbii ki, bütün bunlar dünya ticarətinə təsirsiz qalmır. İsrail-İran müharibəsi neftin qiymətinin bahalaşmasına səbəb olub. Ancaq bu artım hələlik kəskin hal almayıb. Bununla belə, mütəxəssislərin rəyinə görə, müharibə yenidən alovlanarsa, xüsusən Hörmüz boğazı bağlanarsa, neftin bir barelinin qiyməti 200 dollara qədər yüksələ bilər. Belə bahalaşma isə dünya iqtisadiyyatının çökməsi, inflyasiyanın yüksəlməsi, işsizliyin artması ilə nəticələnər. Söz düşmüşkən, artıq İran parlamenti boğazın bağlanması barədə qərar qəbul edib, qalır icrası.
Baş verən bu gərgin geosiyasi proseslər üzündən dünyada təchizat zəncirində və ixracda ciddi azalmalar müşahidə olunur. Ancaq Azərbaycan hazırda bu sahədə ən yaxşı durumda olan ölkələrdəndir. Belə ki, xarici ticarətdə saldo ölkəmizin xeyrinədir, yəni müsbətdir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, cari ilin yanvar-aprel aylarında Azərbaycan dünyanın 157 ölkəsindəki tərəfdaşları ilə ticarət əməliyyatları həyata keçirmişdir. 101 ölkəyə məhsul ixrac, 150 ölkədən idxal olunmuşdur. Gömrük orqanlarında qeydiyyhatı aparılmış, lakin gömrük rəsmiləşdirilməsi tam başa çatdırılmamış ixrac olunan xam neft və təbii qazın statistik qiymətləndirilmiş dəyəri nəzərə alınmaqla cari ilin 4 ayı ərzində xarici ticarət dövriyyəsinin dəyəri 16 milyard 419,1 milyon, o cümlədən ixracın dəyəri 8 milyard 286,2 milyon, idxalın dəyəri 8 milyard 132,9 milyon dollar təşkil etmiş, nəticədə 153,3 milyon dollarlıq müsbət ticarət saldosu yaranmışdır.
Təbii ki, dünyadakı qeyd etdiyimiz gərginlik Azərbaycanın xarici ticarətindən də yan keçməmişdir. Ötən ilin yanvar-aprel ayları ilə müqayisədə xarici ticarət dövriyyəsi faktiki qiymətlərlə 18,2, real ifadədə 3 faiz azalmışdır. İdxal real ifadədə 21 faiz artmış, ixrac 8,7 faiz azalmışdır.
Dövlət Gömrük Komitəsindən daxil olmuş məlumata görə, hesabat dövründə İtaliya, Türkiyə, Rusiya, Çin, Almaniya, Birləşmiş Krallıq, ABŞ, Çexiya, Avstraliya, Yunanıstan, Rumıniya, İsveçrə, Gürcüstan, Qazaxıstan, Xorvatiya, Bolqarıstan, Meksika, İran, Portuqaliya, Özbəkistan, Ukrayna, Braziliya və Kanada əsas, o cümlədən ixracda İtaliya, idxalda isə Çin birinci ticarət tərəfdaşlarımız olmuşlar.
Bu aylar idxalda qiymətli metalların, maşın və mexanizmlərin, elektrotexniki avadanlıq və aparatların, nəqliyyat vasitələrinin, mineral məhsulların, kimya sənayesi məhsullarının, hazır ərzaq malları, içkilər və tütün məmulatlarının, bitki mənşəli məhsulların, toxuculuq materialları və məmulatlarının, plastik kütlə, həmçinin ondan hazırlanan məmulatların dəyəri üstünlük təşkil etmişdir. İxracın strukturunda isə xam neft, təbii qaz və neft-qaz məhsulları, eləcə də meyvə və tərəvəzlər, kimya sənayesi məhsulları, plastik kütlə və ondan hazırlanan məmulatlar, alüminium və ondan hazırlanan məmulatlar, pambıq lifi və iplik, qara metallar və onlardan hazırlanan məmulatlar, alkoqollu və alkoqolsuz içkilər, şəkər və bitki yağlarının payı daha çox olmuşdur.
Rüstəm KAMAL,
"Azərbaycan"
