Bu xəstəlik uşaqlarla bərabər, gənclər və yaşlılar arasında da yayılır
Yoluxucu xəstəliklər hazırda dünyanın ən qlobal problemlərindən birinə çevrilib. Bu xəstəlikləri törədən virus və bakteriyalar orqanizmə hava-damcı, su və qida vasitəsilə, xəstə insanların əşyalarından istifadə etməklə daxil olur.
Son həftələr əhali arasında, yüksək yoluxma riskinə malik qızılca xəstəliyinə yoluxanların sayında artım müşahidə olunur.
Cəmi 8 ayda 284 qızılca hadisəsi qeydə alınıb
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən 2015-ci ildən etibarən Azərbaycanda rəsmi olaraq qızılca və məxmərək xəstəliklərinin eliminasiyası (ölkə ərazisində endemik halların qeydə alınmaması) elan edilib. Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 2014-cü və 2018-ci illərdə ölkə ərazisində qızılca infeksiyasının 2 kiçikmiqyaslı alovlanmasının qeydə alınmasına baxmayaraq, həyata keçirilən əks-epidemik və profilaktik tədbirlər nəticəsində qısa müddət ərzində bu hal dayandırılıb.
Həmsərhəd ölkələrdən 2023-cü ilin aprel ayından başlayaraq gətirilmə qızılca hadisələri ilə əlaqəli olaraq, əhali arasında xəstəliyin sporadik yayılma halları qeydə alınıb. Yoluxma, əsasən, uşaqlar arasında müşahidə edilir. Eyni zamanda tələbələr arasında da qızılcaya yoluxma hallarının qeydə alındığı bildirilir. Ötən dövr ərzində ölkə ərazisində 284 qızılca hadisəsi qeydə alınıb.
Hadisələrin epidemioloji təhlili yoluxmanın əsas səbəbi kimi peyvəndlərdən yayınma hallarının olmasıdır. Bu da əksər hallarda əsassız əks-göstərişlər və peyvənddən imtina ilə izah olunur. Yaranan vəziyyətlə əlaqədar olaraq, mütəşəkkil kollektivlərdə, qapalı müəssisələrdə sıx təmas nəticəsində hava-damcı infeksiyalarının yayılması üçün daha əlverişli mühitin olması nəzərə alınaraq, bütün ölkə ərazisində profilaktik peyvənd işi gücləndirilib. Eyni zamanda yaşa görə peyvəndlərdən kənar qalan uşaqların aktiv aşkarlanması və təcili vaksinasiyaya cəlb edilməsi işinə nəzarət artırılıb. Həmçinin ocaqlarda əks-epidemik tədbirlər görülür, xəstə insanlarla təmasda olan şəxslər müəyyən edilir və 21 günlük müşahidə aparılır.
Bununla yanaşı, epidemioloji vəziyyəti nəzərə alaraq, ölkə ərazisində orta və yaşlı əhalinin profilaktikası məqsədi ilə vaksinasiyası üçün peyvənd (Qızılca-Parotit-Məxmərək) tətbiq olunacaq.
Profilaktik tədbirlər önəmlidir
Həkim-infeksionist Aytən Ziyadova deyir ki, son günlər qızılcaya yoluxma sayında artım müşahidə olunur: "Eyni dalğa 2018-ci ildə də müşahidə edilmişdi. Xəstəliyin artma səbəbi uşaqların COVID-19 pandemiyası zamanı peyvənddən kənar saxlanılmasıdır. Hər bir uşaq bu virusu evinə daşıyır. Böyüklərin yoluxması da əsasən bunun hesabına baş verir".
A.Ziyadova qızılcanın qripəbənzər əlamətlərlə başlasa da, özünü spesifik əlamətlərlə büruzə verdiyini qeyd edir: "Qızdırmanın ilk günlərində ağızın içində yaraların əmələ gəlməsi qızılca diaqnozunu qoymağa əsas verir. Amma hərarətin davam etdiyi növbəti günlərdə qırmızı səpgilər ilk növbədə baş nahiyəsindən başlayaraq ardıcıllıqla yuxarı ətraflara, qarın bölgəsinə və aşağı ətraflara yayılır. Ləkələrin solğunlaşması da eyni ardıcıllıqla davam edir".
İnfeksionist qeyd edir ki, hər bir xəstəlikdə olduğu kimi qızılcada da profilaktik tədbirlərin görülməsi önəmlidir: "İmmunitetin gücləndirilməsi mütləqdir. Qızılca hava-damcı yolu ilə yoluxan xəstəlik olduğu üçün insanların sıx olduğu yerlərdə asanlıqla yayılır. Buna görə də əl gigiyenasına nəzarət etmək, qapalı məkanlardan uzaq durmaq, tibbi maskalardan istifadə etmək tövsiyə olunur".
Qızılcadan qorunmanın yeganə yolu peyvənddir
Həkim-infeksionist bildirir ki, ağırlaşmaların müşahidəsinə görə belə qənaətə gəlinir ki, qızılca təhlükəli yoluxucu infeksiyalar sırasındadır: "Xəstəlikdən qorunmanın yeganə yolu isə peyvənddir. Uşaqlara 2 dəfə olmaqla 1 və 6 yaşlarında müvafiq olaraq Qpm 1 və Qpm 2 (qızılca, parotit, məxmərək), böyüklərə isə yalnız qızılca peyvəndi vurulur. Əgər peyvəndlər zamanında yaşa uyğun olaraq vurulmayıbsa, 1 ay fasilə ilə hər iki doza qəbul edilə bilər".
Peyvənddən sonra arzuolunmaz hallar, yan təsirlər çox nadir hallarda müşahidə edilə bilər. Xüsusilə zəif hərarət ola bilər ki, mütəxəssis bunun peyvənddən yayınmağa əsas vermədiyini bildirir. Xroniki xəstəliyi olanlar xüsusilə risk qrupundadır. Ailə üzvləri arasında xroniki xəstəliyi olanlar vaxt itirmədən peyvənd olunmalıdırlar.
"Peyvəndin vaxtında vurulması antikorların yüksək səviyyədə yaranmasına kömək edir. Qızılca xəstəsi ilə təmas olunduğu təqdirdə, ilk 72 saatda peyvənd vurdurmağı tövsiyə edirik. Bu infeksiya xəstəliyi qripdən 6 dəfə çox yoluxucudur. Peyvənd olunanda belə, yoluxma riski var. Ancaq peyvənd olunan şəxslər bu xəstəlikdən həyati təhlükə olmadan sağala bilərlər. Kliniki nəzəri məlumatlara əsasən, qızılca ilə yoluxan xəstələrdə antikorlar yaranır. İstisna hallarda isə xəstəliyi zəif keçirənlərdə ilk dəfə antikor yaranmadığı halda qızılcaya təkrar yoluxma ola bilər", - deyə A.Ziyadova vuğulayır.
Ülkər XASPOLADOVA,
"Azərbaycan"
