Çoxmədəniyyətlilik
hər bir cəmiyyətin inkişafının təməlidir. Bu baxımdan multikulturalizm bir siyasi
fəlsəfə mövzusu olub fərqli dərəcədə dəyişərək inkişaf edən ideologiyaları və siyasətləri
əhatə edir, cəmiyyətin inkişafına təsir göstərir. Multikulturalizmin yaşam tərzi kimi beynəlxalq
əhəmiyyəti müasir dünyamızda xüsusi diqqətdə
olan məsələdir. Humanist olmaqla yanaşı, demokratik dəyərləri özündə ehtiva edən
ideologiya kimi multikulturalizm tolerantlığın göstəricisidir.
Multikultiralizmsiz
humanizm, beynəlxalq münasibətlər mədəniyyəti, insanlar arasında qarşılıqlı anlaşma
əsasında formalaşacaq dostluq və əməkdaşlıq münasibətləri mümkünsüzdür. Mədəniyyətlərin
və sivilizasiyaların dialoqunun zəruri göstəricisi məhz multikulturalizmdir. Təbii
ki, digər mədəniyyətlərin xüsusiyyətlərini
və tarixini öyrənmədən həmin mədəniyyətə tolerant yanaşmaq mümkün deyil. Bu münasibətlərin
öyrənilməməsi mədəniyyətlərin və sivilizasiyaların dialoqunun qurulmasına mane olacaq
mühüm bir məsələdir. Bu baxımdan multikulturalizm ölkədə yaşayan müxtəlif millətlərin
mədəniyyət dəyərlərini tanıyan bir siyasətdir.
Bir dövlətin
müxtəlif fərqli mədəniyyətlərin daşıyıcısı olan etno-mədəni qrupları və dini konfessiyaları
özündə ehtiva etməsi hər zaman multikultural adlandırılmır. Multikulturalizmin formalaşması
üçün mövcud prinsiplər və tələblər əsas götürülməlidir. Dövlətin çoxkonfessiyalı
bir cəmiyyətə sahib olması multikulturalizm
siyasətinin yürüdülməsi fonunda ölkənin gələcək inkişafına təhlükə formalaşdırmır,
tam əksinə, buna dəstək olmaqla çoxşaxəli inteqrasiyanın təmin olunmasında böyük
rol oyanyır. Müasir mədəni cəmiyyətlərin düşünülmüş multikulturalizm siyasəti olmadan
sabit inkişafı da mümkün deyil. Azərbaycan milli mədəniyyətinə inteqrasiya olunan
müxtəlif xalqların mədəni zənginlikləri ölkənin inkişafının təcəssümüdür ki, bu
da qeyd olunan fikrin sübutudur. Multikultural ənənələrdən imtina etmək siyasi qarşıdurmalara
bünövrə qoymaq deməkdir.
Azərbaycan
dövləti multikultural ənənələr əsasında inkişaf edən zəngin milli-mədəni dəyərlərə
malik bir ölkədir. Multikulturalizm Azərbaycan xalqının həyat tərzi olaraq uzun
illər ölkənin inkişafının stimullaşdırıcı siyasətidir. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır
ki, müstəqilliyin bərpasından sonra multikultiralizmin inkişafı üçün xüsusi dövlət
dəstəyi gücləndirilib. Bu güclü dəstəyin yekun nəticəsidir ki, bu gün Azərbaycanda
müxtəlif xalqların nümayəndələri qarşılıqlı dostluq və əməkdaşlıq şəraitində yaşayır,
ölkənin inkişafında rol alırlar. Azərbaycandakı fərqli etnik qrupların münaqişə
olmadan, qarşılıqlı anlaşma və dostluq şəraitində yaşaya bilməsi faktı dövlət başçısının
Azərbaycan multikultural cəmiyyətindəki inteqrasiya və idarəetmə siyasətinin uğurlu
nəticəsidir. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın multikulturalizm modelinin
digər ölkələrlə müqayisədə müsbət mənada kəskin fərqlənməsinin əsas səbəbi ilk növbədə
onun dövlət siyasəti olmaqla yanaşı, həm də xalqın həyat tərzinin bir parçası kimi
mövcudluğudur. Siyasi əsasları Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının bəndlərində,
qanunvericilik aktları ilə yanaşı fərman və sərəncamlarda da qeyd olunan bu siyasət
eyni zamanda ölkənin sosial-iqtisadi, mədəni sahələrdə inkişafının da təməlidir.
Dövlət siyasəti
və həyat tərzi olaraq ölkəmizdə multikultiralizmin təməli Ümummilli Lider tərəfindən
qoyulmuşdur. Heydər Əliyevin ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdışından sonra Azərbaycanı
vətəndaş müharibəsindən qurtarması ilə yanaşı, ölkəmizdə mövcud olan bütün milli
azlıqları vahid azərbaycançılıq ideologiyası ətrafında birləşdirməsi bunun əsas
göstəricisidir. Təbii ki, bu uğurlu multikultural xarici və daxili siyasətin nəticəsidir
ki, həmin vaxtlardan etibarən bu günə qədər Azərbaycanda irqindən, dinindən, dilindən
və milliyyətindən asılı olmayaraq bütün xalqlar rifah və firavanlıq içərisində yaşayır.
Bu gün Prezident
İlham Əliyev tərəfindən aparılan uğurlu multikultural siyasətin məqsədlərindən biri
də mədəniyyətlərin bir-birinə inteqrasiyası
dərəcəsinin artırılmasını təşviq edərək bu siyasətin ölkənin inkişafına təsirini
təhlil etmək, bununla da uğurlu, sağlam və firavan cəmiyyətin formalaşdırılmasının
əsaslarını müəyyənləşdirməkdir. 2016-cı ilin multikulturalizm ili elan edilməsi
bu siyasətin əsaslarını təkmilləşdirdi. Bu siyasət növbəti illər ərzində də ölkənin
uğurlu inkişafının təməlində durur. Ölkə rəhbəri Azərbaycanın əsrlər boyu dinlər,
mədəniyyətlər və sivilizasiyaların bir araya gəldiyi məkan olduğunu hər dəfə vurğulayır
və ölkəmizin Şərq və Qərb arasında coğrafi körpü olmaqla yanaşı, mədəniyyət körpüsü
olduğunu da qeyd edir. Dünyada dəhşətli hadisələrin baş verməsi, Yaxın Şərq, Ön
Asiya, Avropa böhranları fonunda Azərbaycanın
sabitlik, inkişaf, rifah, təhlükəsizlik şəraitinin başlıca səbəblərindən biri də
məhz respublikada multikultural dəyərlərin və ənənələrin mövcudluğu, müxtəlif xalqların
birgə firavan yaşayışıdır.
Bir ölkənin
iqtisadi və mədəni inkişafı daim qarşılıqlı əlaqədədir. Bu baxımdan multikulturalizm
dövlət siyasətinin, iqtisadi inkişafın özülündən kənarda ola bilməz. Bu gün Azərbaycan
sosial-iqtisadi və digər sahələrdə dünyada qabaqcıl mövqeləri tutursa, bu həm də
onun müxtəlif mədəni, etnik qrupları birləşdirərək qorumasının, dəyərlərin qiymətləndirilməsinin
göstəricisidir. İnkişafımızın təməlində olan Azərbaycanın multikulturalizm modeli
bütün dünyaya müasir inkişaf nümunəsi göstərmiş və artıq özünü sübut etmişdir. Hazırda
ölkəmizin bu sahədə təcrübəsi bir örnək kimi öyrənilir. Azərbaycan xalqı birgəyaşayış
təcrübəsi, həyat tərzi, müxtəlif cəmiyyətlərə tolerant münasibətilə multikulturalizmi
yaşadır və onun gələcəyini müəyyən etməklə ölkənin inkişafını gücləndirir.
Asiman HACIYEV,
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının tələbəsi
