Dünyada təklənən Rusiya strateji müttəfiqinə qarşı belə münasibət sərgiləməməlidir
Rusiya ilə Azərbaycan arasındakı gərginlik hələ də davam edir. Amma yaşanan hadisələr, səslənən fikirlər onu göstərir ki, Rusiya rəsmilərinin ölkənin təbliğatçıları ilə mövqeyi bəzən üst-üstə düşmür. Dövlət rəsmiləri başqa fikir səsləndirir, ekspertlər Azərbaycana qarşı təhdid və təzyiq siyasətinin sistemli xarakter alması üçün dəridən-qabıqdan çıxır, ölkə KİV-nin informasiya savaşı isə artıq total hücum xarakterini aldığını göstərir.
Ümumiyyətlə, münasibətlərin gərginləşməsinə məhz ötən il AZAL-ın təyyarəsinin Rusiya tərəfindən vurulması nəticəsində qəzaya uğraması və bundan sonra Moskvanın rəsmiləri tərəfindən göstərilən davranışın səbəb olduğu məlumdur. Bununla yanaşı, Rusiyada etnik mənsubiyyətə görə azərbaycanlıların təqib olunması, Yekaterinburq şəhərində soydaşlarımızın döyülərək qətlə yetirilmələri münasibətlərdə əlavə gərginlik yaradıb. Bununla yanaşı, Rusiyanın müxtəlif dövlət qurumlarının Azərbaycana qarşı fəaliyyəti münasibətlərə mənfi təsir edən amillər sırasındadır.
ABŞ-də Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin imzaladıqları sənədə əsasən Zəngəzur dəhlizinin açılması məsələsi isə gərginliyin artmasına səbəb olan digər faktordur.
Lakin Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Çinə səfəri zamanı açıqlamasında Azərbaycanla münasibətlərdə "problemlərin" olduğunu etiraf etsə də, ümumilikdə vəziyyətin get-gedə normallaşacağına ümid yaratdı.
Çində səfərdə olan Rusiya Prezidenti mətbuata açıqlamasında "bu gün Prezident İlham Əliyevlə salamlaşdıq. İki-üç kəlmə danışdıq", - deyə qeyd edib. Moskva ilə Bakı arasında münasibətlərin vəziyyətini şərh edən V.Putin qeyd edib ki, ölkələr arasında münasibətlərdə mövcud vəziyyətə və ya hansısa siyasi vəziyyətə əsaslanaraq həmişə bəzi suallar yaranır və problemlər var: "Ancaq mən inanıram ki, Azərbaycan və Rusiya arasında fundamental münasibətlər və onların inkişafına qarşılıqlı maraq son nəticədə hər şeyi öz yerinə qoyacaq".
Bununla belə, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarovanın sentyabrın 4-də verdiyi açıqlama növbəti dəfə təəssüf doğurdu. M.Zaxarova iddia edib ki, hazırda Azərbaycanda həbsdə olan 13 Rusiya vətəndaşının azadlığa buraxılması Moskva ilə Bakı arasında münasibətlərin normallaşması istiqamətində mühüm addım ola bilər.
Bu fikirlərdən dərhal sonra Rusiyanın daha bir yalanına Azərbaycan XİN münasibət bildirib. Xarici İşlər Nazirliyinin Mətbuat xidməti idarəsinin rəisi Ayxan Hacızadə qeyd edib ki, "Azərbaycan Hava Yolları" (AZAL) aviaşirkətinə məxsus təyyarənin vurulması nəticəsində qəzaya uğraması ilə bağlı sığorta ödənişlərinin həyata keçirilməsi məsələsi barədə Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən 4 sentyabr tarixli açıqlama təəccüb doğurmaqla yanaşı ictimaiyyəti çaşdırır. Qeyd olunub ki, AZAL-a və sərnişinlərə Rusiyada qeydiyyatda olan sığorta şirkəti tərəfindən sığorta ödənişlərinin həyata keçirilməsi və təyyarənin vurulması ilə bağlı ölkəmizin Rusiya hökumətindən kompensasiya tələb etməsi məsələləri tamamilə fərqli mövzulardır.
Sözügedən şirkət tərəfindən qeyd edilən sığorta ödənişlərinin təşkili prosesi artıq 6 aydır həyata keçirilir. Ümumilikdə bu ödənişlər məhz AZAL-ın sığorta müqaviləsi çərçivəsində, şirkətin təyyarəsini və sərnişinləri sığorta etməsi nəticəsində öhdəliklərə uyğun şəkildə təmin olunur. Ödənişlərin Rusiya sığorta şirkəti tərəfindən həyata keçirilməsi məsələsinə gəldikdə isə qeyd edək ki, adətən təyyarələrin sığortası müvafiq beynəlxalq sığorta şirkətləri vasitəsilə həyata keçirilir. Rusiyanın ərazisində heç bir beynəlxalq sığorta şirkətinin fəaliyyət göstərmədiyi nəzərə alınaraq, AZAL təyyarəsinin sığortası Rusiya şirkəti vasitəsilə aparılıb.
Beləliklə, sığorta ödənişlərinin Azərbaycanın Rusiya hökumətindən tələb etdiyi kompensasiya ilə eyniləşdirilməsi cəhdləri düzgün deyil.
Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibinin cari ilin iyul ayında Azərbaycanda 13 Rusiya vətəndaşının həbs olunmasının Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin pisləşməsinin səbəbi kimi təqdim etməsi və onların azadlığa buraxılmasının əlaqələrin yaxşılaşması üçün şərt kimi irəli sürməsi də yanlış addımdır.
Bir müdət öncə Pezident İlham Əliyev Səudiyyə Ərəbistanının "Əl-Ərəbiyyə" telekanalına müsahibəsində bu məsələyə xüsusi olaraq troxunmuşdu. Prezident demişdi ki, Azərbaycanın mülki təyyarəsinin Rusiya tərəfindən vurulması və Rusiya rəsmilərinin buna reaksiyası ölkəmizdə çox böyük məyusluq və təəssüf doğurdu.
Təbii ki, bütün bunlarla yanaşı Rusiyanı narahat edən digər məsələ Zəngəzur dəhlizinin ABŞ-nin dəstəyi ilə açılmasıdır. Moskvanın Bakıya qarşı atdığı addımlar onu deməyə əsas verir ki, Rusiya üçün "bölgədə söz sahibi olmaq" anlayışı yalnız zor gücünə hökmranlıq etməkdən ibarətdir. Bu da qonşuluq münasibətinə uyğun gəlmir. Çünki hazırda dünyada təklənən Rusiyanın strateji müttəfiqinə qarşı belə xoşagəlməz münasibət sərgiləməsi yaxşı heç nə vəd etmir.
Artıq hər kəsə aydındır ki, Rusiyanın bu təhdid siyasətinin arxasında nə dayanır. Azərbaycanın müstəqil siyasət yürütməsini həzm edə bilməyən rəsmi Moskva buna mane olmağa çalışır. Rusiya görür ki, Azərbaycan son illərdə Avrasiya arealında yeni reallıqlar yaratmaqla bu coğrafiyanın açar ölkələrindən birinə çevrilib. Qərbdən Şərqə, Şimaldan Cənuba gedən bağlantı xətləri əsasən Azərbaycan üzərindən keçməkdədir. Bu da təbii ki, Rusiyanın Cənubi Qafqazda və Mərkəzi Asiyada təsir gücünü zəiflətməkdədir. İmperiya maraqlarından çıxış edən Moskva Cənubi Qafqaz ölkələrinə təzyiq etməklə bölgədə təsir imkanlarını saxlamağa çalışır. Təzyiqlər həm də bölgədə reallaşan Orta dəhlizdə, xüsusən də Zəngəzur dəhlizində maraqları təmin etmək uğrunda gedən geosiyasi savaşın tərkibi kimi dəyərləndirilməlidir. Çünki Rusiya tərəfi Zəngəzur dəhlizini öz nəzarəti altında saxlamağa maraqlıdır.
Göründüyü kimi, Rusiyanın Azərbaycana sistemli xarakter alan təzyiqləri arxasında imperiya maraqlarından doğan siyasət dayanır. Amma Rusiya artıq anlamalıdır ki, imperiya siyasəti ilə ölkələrə, xüsusən də Azərbaycana təzyiq etmək mənasızdır. Mövcud şəraitdə beynəlxalq aləmin sanksiyası ilə üzləşən Rusiya anlamalıdır ki, bu, ona yaxşı heç nə vəd etmir. Əksinə, Moskva Bakı ilə daha sıx münasibətlər qurmaqla üzləşdiyi böhranı az da olsa yumşalda və vəziyyətdən çıxa bilər.
Rəşad BAXŞƏLİYEV,
"Azərbaycan"
