Şər yuvasından əməkdaşlıq məkanına çevrilən şəhərlər
Mərkəz Qarabağa köçür!
Sözün müstəqim mənasında yox!
Bakı yenə də paytaxt olaraq qalacaq!
Siyasi, dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərinin möhkəmləndirilməsi məqsədilə, beynəlxalq tədbirlərin keçirilmə məkanı olaraq artıq Qarabağın Şuşa və Xankəndi şəhərlərinə üstünlük verilir!
Bunun da bir neçə məqsəd və mənası vardır.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev "dəmir yumruq"la 30 illik işğala 44 gündə son qoydu!
Ermənistan ordusunu məhv edərək düşməni qarşısında diz çökdürdü!
Ona Azərbaycanın şərtləri əsasında kapitulyasiya aktını imzalatdırdı!
Azərbaycan 30 illik ayrılıqdan sonra doğma torpaqlarına, doğma Qarabağa və Şərqi Zəngəzura qayıtdı!
Həm də əbədilik qayıtdı!
Bu gün tarixi ərazisinə sahiblik edir, orada bərpa və quruculuq işləri həyata keçirir.
Həm də əməlləri və gördüyü işlərlə torpağın əsl sahibinin kim olduğunu da əyani şəkildə nümayiş etdirir.
***
Dostlarının və havadarlarının köməyi ilə Azərbaycanda yaranan hakimiyyətsizlikdən bəhrələnən Ermənistan Qarabağı işğal etmişdi və onu özünə birləşdirəcəyini açıq şəkildə söyləyirdi.
Hətta həyasızcasına Qarabağın "qədim erməni torpağı" olduğunu utanmadan bəyan edirdilər.
Amma "qədim ərazilər"inə necə münasibət bəslədilər?!
Əvvəlcə torpağın əsl sahiblərini zorakılıqla, terror və soyqırımı əməlləri, vəhşilik və qəddarlıqla öz torpaqlarından qovdular.
Sonra işğal ərazilərində vəhşiliklər və vandallıqlar törətməyə başladılar:
* Canlarını götürüb getmiş azərbaycanlıların evlərini yağmaladılar;
* Dostları ilə birlikdə sökərək tikinti materialları kimi İran bazarlarında satdılar;
* Tarixi və memarlıq abidələrini dağıtdılar, məscidlərimizdə mal-qara, donuz saxladılar;
* Qəbiristanlıqları söküb-dağıdaraq ölənlərin qızıl dişlərini çıxardılar, başdaşlarını oğurlayıb İrəvana daşıdılar;
* Bağları, meşələri qırdılar, faydalı qazıntı yataqlarını talayıb apardılar, çaylarımızı zəhərlədilər.
Sözün hər iki mənasında daş üstə daş qoymadılar: nə salamat bina və tikili qaldı, nə də yenilərini tikdilər.
Bu vəhşilikləri və acgözlükləri ilə sübut etdilər ki, özgə ərazisinə gəliblər və oranı düşmən torpağı hesab edərək talayıb viran qoymaq niyyətindədirlər.
30 ildə özlərinin yaratdıqları xarabalıqlarda bayquş kimi yaşadılar.
Ta "dəmir yumruq" başlarını əzib, bellərini qıranadək!
***
Azərbaycan doğma torpaqlarına qayıdaraq ərazi bütövlüyünü, dövlət suverenliyini və Konstitusiya əsaslarını bərpa etdiyi ilk günlərdən tikib-qurmaq, bərpa etmək, yenilərini yaratmaq, öz vətəndaşlarını dədə-baba torpaqlarına, doğma yurd-yuvalarına qaytarmaqla məşğuldur.
Real nəticələr ürək açır.
* Bu günə qədər 17 şəhər və kəndə keçmiş məcburi köçkünlərin qayıdışı təmin edilib;
* Hazırda azad edilmiş ərazilərdə 50 mindən çox insan yaşayır, işləyir və təhsil alır.
* Bir vaxtlar erməni vandallarının yaratdıqları xarabalıqların yerində Azərbaycan müasir tipli smart şəhərlər, kəndlər və qəsəbələr salır.
* Burada hər şey yenidir, gözəldir, rahatdır və insanların xoşbəxt ömür sürməsinə xidmət edir.
* Bərpa və yenidənqurma prosesində təkcə yeni evlər və binalar inşa olunmur, çoxsaylı ictimai obyektlər tikilir, zəruri infrastruktur yaradılır.
Ən qısa müddətdə tikilən müasir mərkəz, hotel və məktəbləri yada salırıq.
XANKƏNDİNİN YENİ ÜNVANLARI:
* Xankəndi Biznes Mərkəzi;
* Xankəndi Konqres Mərkəzi;
* Xankəndi şəhərində Qarabağ Universiteti:
* Xankəndi şəhərində "Bulud" hoteli;
* Xankəndi şəhərində "Qarabağ" hoteli;
* Xankəndi şəhərində "Palace" hoteli.
Bir vaxtlar ermənilər utanıb-qızarmadan Şuşanı "erməni şəhəri" kimi təqdim edirdilər.
Hətta yalanlarına həqiqət donunu geyindirməkdən ötrü adını dəyişərək "Şuşi" qoymuşdular.
Buranı da xarabalıqlara çevirdikdən sonra öz ağılları ilə bir "parlament" binası da tikmək istəyirdilər.
Qondarma "respublika"nın qondarma "parlamenti"nin iclaslarını Şuşada keçirmək niyyətinə düşmüşdülər...
Nooldu?!
Hazırda Şuşa çox sürətlə bərpa olunmaqdadır.
Köhnə binaların bərpası ilə yanaşı, yeniləri də tikilir:
* Şuşa "Xarıbülbül" hoteli;
* Şuşa "Qarabağ" hoteli;
* Şuşa Hotel-Konqres Mərkəzi;
* Şuşa Müalicə-Sağlamlıq Mərkəzi;
* Şuşa "Yasəmən" hoteli.
Sürətli bərpa və quruculuq işləri Qarabağın iqtisadi mərkəzi funksiyasını daşıyacaq Ağdamı da əhatə edir.
Dövlət başçısı cənab İlham Əliyev buraya hər səfərində yeni obyektlərin təməlini qoyur, inşası başa çatanların açılışını edir.
Bir neçəsini yada salırıq:
* Ağdam Muğam Mərkəzi;
* Ağdam Konqres Mərkəzi;
* Ağdam şəhərində "Ağdam City Hotel";
* Ağdam Dəmir yolu və Avtovağzal Kompleksi;
* Ağdam şəhərində İmarət Kompleksi.
Ağdamın Kəngərli, Xıdırlı və Sarıcalı kəndlərinə sürətlə keçmiş məcburi köçkünlər qaytarılır.
Qayıdanlar Ağdam Sənaye Parkında, Özbəkistanın açdığı Tikiş fabrikində və digər ictimai obyektlərdə işlə təmin olunurlar.
Yol infrastrukturu isə möhtəşəmliyi ilə xüsusi diqqət çəkir.
Hazırda Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı çərçivəsində, həmçinin dövlət başçısının sərəncamları əsasında 44 avtomobil yolu layihəsinin tikintisi aparılır.
Bu layihələrin ümumi uzunluğu 3.400 kilometr təşkil edir.
Artıq yeddi avtomobil yolunun:
* "Zəfər yolu";
* Əhmədbəyli - Füzuli- Şuşa yolu;
* Tərtər-Suqovuşan-Talış avtomobil yolu;
* Laçın şəhərinə daxil olmadan alternativ yol;
* Talış-Tapqaraqoyunlu- Qaşaltı yolu;
* Bərdə-Ağdam avtomobil yolu;
* Füzuli-Hadrut avtomobil yolunun tikintisi başa çatıb.
Tikintisi davam edən 37 layihədə işlərin 2025-2026-cı illərdə qurtaracağı planlaşdırılır.
Bu layihələr çərçivəsində ümumilikdə 45 tunel, 447 körpü, 16 viaduk inşa ediləcəkdir.
Qısa müddətdə fəaliyyətə başlayan Füzuli, Zəngilan və Laçın hava limanları da bölgəyə gediş-gəlişi xeyli asanlaşdırmaqla yanaşı, Qarabağı və Şərqi Zəngəzuru bütün dünya ilə birləşdirir.
Xankəndidə Qarabağ Universitetinin fəaliyyətə başlaması ilə elm və gənclik də bölgəyə qayıtmışdır.
Tanrı Qarabağa və Şərqi Zəngəzura həm də gözəl təbiət, yeraltı sərvətlər, bərəkətli torpaq, gözəl iqlim, meşələr, çöllər, çaylar da bəxş etmişdir.
Prezident İlham Əliyev təbiətin müxtəlifliyindən və zənginliyindən də məharətlə istifadə edir.
Bölgənin beynəlxalq turizm məkanlarından birinə çevrilməsi üçün zəruri olan bütün işlər görülür.
Həm turistlərin vaxtlarını maraqlı keçirmələri, həm rahat və asudə yaşamaları üçün hər cür şərait yaradılır.
Bölgədə daha bir mühüm missiya icra edilməkdədir:
Mövcud imkanlardan bacarıqla istifadə sayəsində bura "yaşıl enerji" istehsalı sahəsinə çevrilir.
Çoxsaylı su anbarları və su tutumları yaradılır, yeni su-elektrik stansiyaları tikilir, istehsal olunan enerjinin Avropaya çatdırılması üçün ötürücü şəbəkə qurulur.
Məqsəd Özbəkistan və Qazaxıstanla birgə razılıq əsasında Qara dənizin dibi ilə elektrik enerjisi ixrac edəcək kabel kəməri çəkmək və Avropaya "yaşıl enerji" satmaqdır.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev böyük müdriklik və uzaqgörənliklə hadisələri qabaqlamağı, vaxtında gərəkli addımlar atmaqla zəruri infrastruktur formalaşdırmağı, dostluq və əməkdaşlıq etdiyimiz dövlətlərlə birgə layihələr gerçəkləşdirərək hamıya fayda gətirməyi məharətlə bacarır.
Müstəqil siyasət yürüdən Azərbaycan öz maraqları ilə bərabər, dostlarının maraqlarını da daim təmin edir, qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığı durmadan genişləndirir və inkişaf etdirir.
***
Bu günlərdə İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının Xankəndi şəhərində keçirilən 17-ci Zirvə görüşü möhtəşəmliyi ilə diqqəti xüsusilə cəlb etdi.
Əlbəttə, görüşün işğaldan azad edilmiş Xankəndidə keçirilməsinin xüsusi mənası vardır:
* Əvvəla, həmin tədbirlərdə iştirak edən dövlət və hökumət rəhbərləri, müxtəlif ölkələrdən gəlmiş nüfuzlu qonaqlar, habelə tədbirin bütün iştirakçıları Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda erməni vandallarının törətdikləri vəhşilikləri, dağıntıları öz gözləri ilə görür, "məzlum xalq"ın əsl siması ilə yaxından tanış olurlar.
* İkincisi, qısa müddətdə Azərbaycan dövləti tərəfindən aparılan geniş və sürətli bərpa və quruculuq işlərinin şahidinə çevrilirlər.
* Ən nəhayət, bir sıra layihələrdə iştirak arzularını bildirməklə bölgəyə investisiya yatırırlar.
4 iyul 2025-ci ildə Xankəndidəki yeni inşa edilmiş Konqres Mərkəzində keçirilən ECO-nun 17-ci Zirvə görüşü də bu qəbildən idi.
Tədbirə 2023-cü ildə Şuşada ECO-nun Nazirlər Şurası iclasının, 2024-cü ildə Türk Dövlətləri Təşkilatının ilk qeyri-rəsmi görüşünün, habelə bu ilin mayında Laçında Azərbaycan, Türkiyə və Pakistan rəhbərlərinin üçtərəfli Zirvə görüşlərinin bir növ davamı kimi də baxmaq olardı.
Dünyanın diqqətini çəkən 17-ci Zirvə görüşündə Türkiyə, Özbəkistan, Qazaxıstan, Tacikistan, İran, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin prezidentləri - Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Şavkat Mirziyoyev, Sadır Æaparov, Emoməli Rəhmon, Məsud Pezeşkian, Ersin Tatar, Pakistanın Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şərif və digərləri iştirak edirdilər.
Mehribanlıq, səmimilik və qarşılıqlı anlaşma şəraitində keçən bu görüşdə əməkdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsinə və inkişafına yönəlik bir sıra qərarlar qəbul olundu.
Hörmətli qonaqlar Xankəndini gəzdi, görülən işlərlə, habelə erməni vəhşilikləri ilə yerində tanış oldular.
Necə deyərlər, hər şeyi onlara faktlar özü "danışdı".
***
Bir vaxtlar - 30 il ərzində düşmən işğalında qalan Qarabağ şər və məkr yuvasına çevrilmişdi.
Burada separatçılar yuva qurdular, terrorçular əl-qol açaraq günahsız insanların qanlarını axıtdılar, mülki əhali, qadınlar və uşaqlar girov götürülərək dəhşətli işgəncələrə məruz qaldılar, soyqırımları törədildi.
Ermənistan Rusiyadan havayı aldığı silahları buraya ötürdü, qanunsuz hərbi birləşmələr yaradılaraq onların vasitəsilə torpaqların əsl sahibləri zorla qovularaq məcburi köçkünlərə çevrildilər və uzun illər vətən həsrətilə yaşadılar.
Laçın dəhlizi şər yoluna çevrildi, daim oradan ərazilərimizə silah-sursat daşındı, minalar gətirilərək ölüm tələləri kimi torpaqlarımızda basdırıldı.
Rusiya Dövlət Dumasının deputatları, Fransa Senatının üzvləri, ABŞ konqresmenləri icazəsiz bölgəyə gələrək separatçılara dəstəklərini bildirdilər.
Nəhayət, "dəmir yumruq" hər cür özbaşınalıqlara, qanunsuz silahlı dəstələrin və terrorçuların əməllərinə son qoydu!
İndi isə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur şər yuvası olmaqdan çıxaraq quruculuq və inkişaf meydanına, sülh və əməkdaşlıq edənlərin sevimli məkanına çevrilmişdir!
Bunu bütün dünya görür və bilir, hətta qəbul etmək istəməyənlər də etiraf etmək məcburiyyətində qalırlar.
Dostluğun, əməkdaşlığın yeni bir mərhələsini şərtləndirən daha bir tədbir - ECO-nun 17-ci Zirvə görüşü əsl həqiqətləri bir daha ortaya qoydu.
Bütün tədbir iştirakçıları Cənubi Qafqazın sülh və əməkdaşlığın məkanına çevrilməsinin qəti tərəfdarı olduqlarını bildirdilər.
Deyilənlərə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın jurnalistlərə müsahibəsində söylədiyi fikirlərlə yekun vururuq:
"Bu dəfə Xankəndidə sülh, sabitlik və inkişafı dəstəkləyən bəyanatlar səsləndi. Biz Azərbaycanla həmrəy olduğumuzu bir daha nümayiş etdirdik. Ümid edirəm ki, budəfəki səfər ECO ölkələri ilə əlaqələrin və qardaşlığın möhkəmlənməsinə töhfə verəcək".
Azərbaycanın və onun digər dostlarının da istədikləri məhz budur!
Bəxtiyar SADIQOV
