- Mənim iki sualım var. Birinci sualım belədir: Dörd övladımız var. Sonbeşiyimiz 5 aylıqdır. Həyat yoldaşım uşağa qulluğa görə qismən ödənişli sosial məzuniyyətdə cəmi 3 ay oldu, sonra  işə çıxmağa qərar verdi. Hazırda işləyir. Bilmək istəyirəm ki, ehtiyac yaranarsa, yenidən sosial məzuniyyətə çıxa bilər?

- İkinci sualım: Həyat yoldaşımla müddətli əmək müqaviləsi bağlanılıb və müddəti 2025-ci il may ayının 7-də bitəcək. Əgər müdiriyyət müddətli əmək müqaviləsinin müddətinin bitməsinə görə onun əmək müqaviləsinə xitam verərsə, bu, qanunazidd sayıla bilər? Eşitdiyimə görə, üç yaşınadək uşağı olan qadınların əmək müqaviləsinin ləğv olunması qadağandır.

E.Hacıyev,

Göyçay rayonu

- Birinci sualınıza cavab olaraq bildiririk ki, Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 127-ci maddəsinin 1-ci hissəsinə əsasən, uşağa bilavasitə qulluq edən valideynlərdən biri uşağın 3 yaşı tamam olanadək ona qulluq etməkdən ötrü qismən ödənişli sosial məzuniyyət almaq hüququna malikdir. Eyni zamanda adıçəkilən maddənin 2-ci hissəsinə uyğun olaraq, uşağa qulluq edən işçi yazılı ərizəsi əsasında qismən ödənişli sosial məzuniyyət hüququndan tam, ya da hissə-hissə istifadə edə bilər. Maddənin məzmunundan göründüyü kimi, uşağın anadan olmasından 3 yaşı tamam olan günədək  və həmin dövr üzrə müəyyən edilən 3 illik müddəti aşmamaq şərtilə işçi həmin dövrün istənilən kəsiyində hissə-hissə qismən ödənişli sosial məzuniyyət hüququndan yararlana bilər. 

- İkinci sualınıza gəldikdə: Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 79-cu maddəsində əmək müqaviləsinin ləğv olunması qadağan edilən işçilərin siyahısında üç yaşınadək uşağı olan qadınlar və üç yaşınadək uşağını təkbaşına böyüdən kişilər göstərilsə də, məcəllənin həmin maddəsinin 2-ci hissəsinə əsasən, bu imtiyaz himayəsində azyaşlı uşağı olmasına baxmayaraq, müddətli əmək müqaviləsi bağlamış işçilərə şamil edilmir. Yəni hətta himayəsində azyaşlı (3 yaşınadək) uşağı olsa da, əgər şəxs müddətli əmək müqaviləsi əsasında əmək münasibətlərindədirsə, işəgötürən Əmək Məcəlləsinin 73-cü maddəsinə uyğun olaraq, işçi ilə arasında olan əmək müqaviləsinin müddətini uzatmamaqla onu ləğv edə bilər. 

- III qrup Qarabağ əliliyəm. 20 il neft şirkətində məsul vəzifədə işləmişəm. İxtisarla əlaqədar işdən çıxarılmışam. 1 ilə yaxındır ki, işsizəm. İşlədiyim müddətdə 10 min manat kredit götürmüşəm. İndi işsiz olduğuma görə krediti ödəyə bilmirəm, üstəlik, hər ay da faiz gəlir. Sosial sığorta hesabımda 96 min manat pul var. Mən həmin kapitaldan necə istifadə edə bilərəm?

Fikrət Quliyev,

Bakı şəhəri

- Sualınıza cavab olaraq bildiririk ki, "Sosial sığorta haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən, şəxsin əmək fəaliyyəti çərçivəsində onun fərdi şəxsi hesabına sığortaedənin (işəgötürənin) və sığortaolunanın (işçinin) vəsaiti hesabına sığorta haqları ödənilir. Adıçəkilən qanunla həmin vəsaitdən hansı hallarda istifadə oluna bilməsi dəqiq müəyyən edilmişdir. Qanunun 4-cü maddəsinə görə, şəxsin sosial sığorta hesabında toplanmış vəsaitdən yalnız şəxsin pensiya yaşına çatması, əlilliyin müəyyən edilməsi, ailə başçısını itirməsi, əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi (qanunvericiliklə müəyyən olunmuş dövr üçün), hamiləlik və doğum, uşağın anadan olması, uşağa qulluq, ölüm, sanatoriya-kurort müalicəsi hallarında istifadə oluna bilər. Gördüyünüz kimi, hər hansı kredit müəssisəsinə olan borcun qarşılanması məqsədilə həmin vəsaitdən istifadə edilməsi halı "Sosial sığorta haqqında" qanunda təsbit olunmadığından kreditinizin ödənilməsi məqsədilə sosial sığorta hesabınızdakı vəsaitdən istifadə edə bilməzsiniz.

Sualları cavablandırdı:

Fərhad NƏCƏFOV,

Azərbaycan Respublikası Vəkillər Kollegiyasının üzvü