Milyonlarla insanın yoluxmasına və ölümünə səbəb olan koronavirus orqanizmdə bir çox fəsadlara səbəb olub. 
İllər ötdükcə, pandemiyadan uzaqlaşdıqca bu mənzərə daha aydın nəzərə çarpır. Mütəxəssislər COVID-19-un ən geniş yayılmış fəsadının ürək-damar xəstəlikləri olduğunu müəyyən ediblər. Son illərdə ölümə səbəb olan xəstəliklər sırasında ilk yerdə gələn ürək problemləri pandemiyadan sonra xüsusilə artıb. İnsanlar həkimlərə, əsasən, ritm pozuntusu və ürək döyüntüsü şikayətləri ilə müraciət edirlər.
Mütəxəssislər deyirlər ki, ürək problemləri vaxtında aşkarlananda əksər hallarda aradan qaldırılır. Ürək ritmi dəqiqədə 60-100 döyüntü sürətinə malikdir. Bu nizam pozulduqda insanlar narahatlıq hiss edirlər. Bu vəziyyət, adətən, zərərsiz olsa da, bəzən ciddi sağlamlıq problemlərinə də səbəb ola bilir. Çox yorulanda, qaçanda, həyəcanlananda və ya qorxu hiss etdikdə ürək döyüntüləri sürətlənir. Bu, fizioloji, yəni gözlənilən bədən reaksiyasıdır.
Ritm pozuntuları ilə bağlı asanlıqla diaqnoz qoyula bilmir. Diaqnoz üçün əvvəlcə EKQ çəkilir və yaxud pasiyentin üzərinə 24 saat və ya daha uzun müddətə "ritm holter" yerləşdirilir. Əgər bununla da dəqiq diaqnoz qoymaq mümkün olmursa, pasiyentin ürək ritmini aylarla izləmək üçün dərialtına kiçik ölçülü izləmə cihazı yerləşdirilir.
Qan laxtalanması da ciddi ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola və həyat üçün təhlükə yarada bilər. Bu zaman xəstələr sinə ağrısı, huşunu itirməyə səbəb ola biləcək başgicəllənmə, artan ürək döyüntüləri və nəfəs darlığı ilə qarşılaşırlar. Ritm pozuntuları qan dövranı prosesini zəiflədir. Otuz saniyədən çox davam edən sürətli döyüntülər qəfil ürək dayanmasına da səbəb ola bilər. Bu zaman güclü qan durulaşdırıcı vasitələrdən istifadə edilir, müalicə üsulları tətbiq edilir.
İnsan ürəyində ritm pozuntusu simptomları gördükdə sakit olmalı və dərindən nəfəs almalıdır. Aritmiya zamanı qan təzyiqi azala bilər, ona görə də oturmaq və ya uzanmaq tövsiyə olunur. Təhlükəli vəziyyətlərdən qaçmaq məsləhətdir. Məsələn, bəzi insanlarda susuzluq və ya stres ən böyük səbəblərdir və bunlardan uzaq olmaq ritm pozuntusunun qarşısını almaq üçün kifayət ola bilər. Daha tez-tez və ehtiyat tədbirlərinin qeyri-kafi olduğu hallarda mütləq mütəxəssisə müraciət etməli və müntəzəm dərman istifadəsinə başlanılmalıdır. Həkim tərəfindən təyin edilən müalicənin məqsədi simptomları azaltmaqdır. 
Mütəxəssislər ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını almaq üçün aktiv həyat tərzi sürməyi, stresdən uzaq durmağı, qida rasionuna və yuxu rejiminə diqqət yetirməyi tövsiyə edirlər. Fiziki aktivlik 30 yaşından sonra azalmağa başlayan əzələ kütləsini qoruyur, elastiklik və hərəkət qabiliyyətini artırır, sümükləri gücləndirir, osteoparoza qarşı qoruyur. Eyni zamanda insulin dirəncini və xolesterin səviyyəsini azaldır, beyində xoşbəxtlik hormonlarını artırır, təzyiqin stabil qalmasına kömək edir, qocalmanı ləngidir. Bu qədər faydanı heç bir pəhriz və heç bir dərmandan almaq mümkün deyil. Aktiv hərəkətlərdən ən zərərsizi  və praktik olanı isə piyada gəzmək və suda üzməkdir. Gündəlik 10 min addım ürək-damar xəstəlikləri, şəkər və arterial hipertenziya riskini azaldır. Unutmamaq lazımdır ki, erkən atılan addımlar daha ciddi problemlərin qarşısını almağa kömək edir.

Ülkər XASPOLADOVA,
"Azərbaycan"