ABŞ Senatında günlərdir davam edən müzakirələrə baxmayaraq, Respublikaçılar Partiyası ilə Demokratlar Partiyası arasında hələ də ortaq mövqe yoxdur. Şatdaunun davam etməsi xüsusilə minlələr işçinin işdən azad ediləcəyi ilə bağlı xəbərlər fonunda ölkə daxilində gərginliyi artırır.
Şatdaun nədir?
ABŞ-da federal hökuməti maliyyələşdirmək üçün tələb olunan qanun layihəsi növbəti maliyyə ili başlayana qədər qəbul edilmədikdə hökumətin bağlanması baş verir.
ABŞ tarixində ən uzun bağlanma Donald Trampın ilk prezidentliyi dövründə 2018-2019-cu illərdə 35 gün olub. Hazırkı şatdaun sayca ölkə tarixində on birincidir.
ABŞ qanunlarına əsasən ölkədə növbəti maliyyə ili oktyabrın 1-i başlayır. Bu tarixə qədər xərcləmələrlə bağlı bütün qanun layihələri təsdiqlənməlidir. Bu baş veməsə, federal qurumların maliyyələşməsi dayanır. Vaşinqtondakı Bay Atlantik Universitetinin (BAU) politologiya və beynəlxalq münasibətlər üzrə professoru Paolo Von Şirah bildirib ki, ölkə daxilindəki bu vəziyyət fərqli görünə bilir.
“Şatdaun olarsa deməli Birləşmiş Ştatlar hökuməti hər şeyi bağlayır? Xeyr. Hər şey bağlanmır. Əsas xidmətlər davam edir. Silahlı qüvvələr fəaliyyətini davam etdirir. Həm yerli, həm də beynəlxalq hava limanlarına daxil olan və çıxan təyyarələri tənzimləyən hava hərəkəti işini davam etdirir. Həyati vacib olmayan sahələr müvəqqəti olaraq fəaliyyətlərini dayandırır, çünki texniki olaraq hökumətin vəsait axını dayanıb”,- deyə amerikalı ekspert əlavə edib.
Demokratlar Partiyası və Respublikaçılar Partiyası arasında əsas fikir ayrılığı 1,5 trilyon dollarlıq səhiyyə xərcləri ilə bağlı yaranıb. Demokratlar israrla bu xərcin növbəti il büdcəsində yer almasını istəyirlər. Respublikaçılar Partiyasının qanun layihəsi sentyabrın ilk yarısında Nümayəndələr Partiyasından keçsə də sözügedən xərclərin layihədə yer almaması səbəbindən Senatda təsdiqlənməyib. Əslində hər iki palatada Respublikaçılar Partiyası çoxluğa malikdir. Lakin qanunun təsdiqlənməsi üçün Senatda ən az 60 səs toplanmalıdır.
Senatın 100 üzvü var. Onlardan 53-ü Respublikaçılar, 45-i Demokratlar Partiyasının üzvüdür. İki senator isə müstəqildir. 60 səsi toplamaq üçün Demokratlar Partiyasının azı 5 üzvü layihənin lehinə səs verməlidir. Demokratların qanun layihəsi səhiyyə xərcləri ilə birgə oktyabrın 31-dək hökuməti yenidən açmağı nəzərdə tuturdu, Respublikaçıların oktyabrın 3-nə qədər bir neçə dəfə səsə qoyduğu layihə isə noyabrın 21-dək xərclərin təminatınını planlayır.
İndiyə kimi səsvermələr 55:45 nisbətində gedib. Respublikaçılardan yalnız bir senator layihənin əlehinə səs verib. Müstəqil senatorlar da səslərini bu layihənin lehinə istifadə ediblər. Bu o deməkdir ki, yalnız bir Demokratlar Partiyası üzvü layihənin lehinə səsini verib. Son səvermədə isə qanun layihəsi 54 səs toplaya bilib. Bu dəfə hər iki partiyadan bir təmsilçi səs verməkdən çəkinib.
Beynəlxalq münasibətlər üzrə professoru Paolo Von Şirah bildirib ki, Respublikaçılar bu qətnaməni qəbul etmək üçün ən azı bəzi demokratların razılığına ehtiyac duyurlar, lakin tərəflər hələ də bir fikrə gələ bilmir və bu da amerikalıların həyatına təsir edir.
“Hazırda texniki cəhətdən işsiz olan təxminən 750 min dövlət işçisi var. Onlar təbii ki, işlərini itirməyiblər, sadəcə maaş almırlar. Hər şey qaydasına düşdükdən sonra maaşlar onlara geri ödəniləcək. Ancaq bu bir narahatlıqdır. Həftələr və ya aylarla davam etsə bu, əsl narahatçılıq olar. Beləliklə, indi bu, siyasi məsələyə çevrilir”,- deyə ekspert əlavə edib.
Şatdaun isə uzandıqca təsirləri də artır. Ağ Ev rəsmiləri şatdaunun qarşıdakı günlərdə iş yerlərində ixtisarların olması ilə nəticələnəcəyini deyərək bunun məsuliyyətini müxalif partiyanın təmsilçilərinin daşıdığını bəyan ediblər. Federal agentliklərin də yaxın günlərdə kütləvi ixtisarlara başlayacaqları açıqlanıb.
Senatorların isə növbəti səsvermə üçün gələn həftənin əvvəli toplanacağı deyilir. İki tərəf arasında kəskin fikir ayrılığı onların tezlikə ortaq məxrəcə gələ bilməyəcəklərini göstərir.
