Məlumdur ki, iqtisadi inkişafın əsas göstəricilərindən biri istehsal və ixracın paralel şəkildə davam etməsidir. O üzdən ticarət yollarının genişləndirilməsi və nəzarətə götürülməsi uğrunda indi dünyada ciddi rəqabət gedir.
Azərbaycan bu sahədə şanslı ölkələrdəndir, çünki bizim istehsal və ixracla bağlı problemimiz yoxdur. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına müraciət edək: cari ilin yanvar-iyul aylarında Azərbaycan dünyanın 190 dövlətindəki tərəfdaşları ilə ticarət əməliyyatları həyata keçirmişdir, 111 ölkəyə məhsul ixrac, 181 ölkədən idxal edilmişdir.
Hesabat dövründə gömrük orqanlarında qeydiyyatı aparılmış, lakin gömrük rəsmiləşdirilməsi tam başa çatdırılmamış ixrac olunan xam neft və təbii qazın statistik qiymətləndirilmiş dəyəri nəzərə alınmaqla xarici ticarət dövriyyəsinin dəyəri 26 milyard 333,2 milyon dollar, o cümlədən ixracın dəyəri 16 milyard 776,7 milyon, idxalın dəyəri 9 milyard 556,5 milyon dollar təşkil etmiş, nəticədə 7 milyard 220,2 milyon dollarlıq müsbət ticarət saldosu yaranmışdır.
Ticarətdə müsbət saldonun olması hər bir ölkə üçün önəmlidir. Bu, ilk növbədə ölkənin gəlirliyini təmin edən mühüm amildir. İkincisi, maliyyə sabitliyi və strateji valyuta ehtiyatlarını yaratmağa imkan verir. Ən başlıcası isə istehsal edilən məhsulun dünya bazarında problemsiz realizasiya olunmasıdır. Belə hal istehsalı stimullaşdırır və istehsalçının qazanclı olmasını təmin edir.
Qayıdaq rəqəmlərə: Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, xarici ticarət dövriyyəsinin 92,5 faizi İtaliya, Türkiyə, Rusiya, Çin, Almaniya, Yunanıstan, İsrail, Hindistan, İspaniya, Çexiya, Türkmənistan, Gürcüstan, Rumıniya, Fransa, İrlandiya, Xorvatiya, Birləşmiş Krallıq, ABŞ, İran, Vyetnam, Niderland, Yaponiya, Qazaxıstan, Koreya və Bolqarıstanla həyata keçirilmişdir.
Göründüyü kimi, ölkəmizin ixrac və idxal coğrafiyası genişdir, 181 ölkə az deyil. Üstəlik, xarici ticarət tərəfdaşlarımız əsasən inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdir. İdxalda əsas ticarət partnyorlarımız Rusiya, Çin, Türkiyə, Almaniya, Türkmənistan, Fransa, İran, İtaliya, Koreya, Yaponiya, Birləşmiş Krallıq, Belarus, Qazaxıstan, Ukrayna, Braziliya, Hindistan, Polşa, Vyetnam, Niderland, İspaniya, Özbəkistan və Gürcüstandır. Həmin ölkələrdən idxal edilən mallarda maşınların, mexanizmlərin, elektrotexniki avadanlıq və aparatların, mineral məhsulların, nəqliyyat vasitələrinin, kimya sənayesi məhsullarının, azqiymətli metallar və ondan hazırlanan məmulatların, toxuculuq materialları və məmulatlarının dəyəri üstünlük təşkil etmişdir. Həmin dövr idxal olunan bir sıra məhsulların çəkisi azalmışdır. Bu, əsasən yerli istehsalın artması və tələbatın azalması ilə bağlıdır.
İxracın strukturunda isə xam neft, təbii qaz və neft-qaz məhsullarının, meyvə və tərəvəzlərin, plastik kütlə və ondan hazırlanan məmulatların, kimya sənayesi məhsullarının, alüminium və ondan hazırlanan məmulatların, pambıq lifi və ipliyinin, qara metallar və ondan hazırlanan məmulatların, alkoqollu və alkoqolsuz içkilərin, şəkərin, bitki yağlarının payı üstün olmuşdur. Bu yerdə qeyd edək ki, 7 ayda qeyri-neft-qaz məhsullarının ixracı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə faktiki qiymətlərlə 17,8, real ifadədə 14,2 faiz artaraq 2 milyard 6,9 milyon dollara bərabər olmuşdur.
Rüstəm KAMAL,
"Azərbaycan"
jpeg_1766151155.jpeg)
