Zərif biznesin real töhfəsi

Ölkəmizdə təxminən hər üç fərdi sahibkardan biri qadındır

Bu gün Azərbaycan qadınlarının biznes dünyasında görünməsi təsadüfi hadisə deyil. Müəllimdən tutmuş startap qurucusuna, kənddə bal istehsalçısından tutmuş böyük şirkət rəhbərinə qədər yüzlərlə qadın özünə güvənərək özəl sektorda inamla addımlar atır. 

Hər bir uğurlu biznesin arxasında isə böyük cəsarət dayanır. Azərbaycan qadınları bu cəsarəti özündə taparaq sıfırdan biznes qurur, ailəsinə, cəmiyyətə və ölkəyə dəyər qatır.  Onların uğur hekayələri yalnız şəxsi deyil, həm də qadınların potensialına inamın artmasının göstəricisidir. 

Adətən "Azərbaycan xanımı" deyəndə göz önünə ailəni  bütöv saxlayan dayaqlardan biri olan ana, milli-mənəvi dəyərləri qoruyan cəfakeş qadın gəlir. Lakin bu, qadının iş dünyasındakı fəaliyyəti ilə ziddiyyət təşkil etmir, əksinə, üstünlüklərini göstərir. Qadının sahibkarlığa marağının artması, üstəlik də zamanın tələbi olan innovativ və rəqəmsal biznes növlərində fəallığının yüksəlməsi bu sahədə nəzərəçarpacaq dinamikanı göstərir. Azərbaycan xanımının səsi dünyanın  hər yerindən gəlir. 20-25 il əvvəlin xanımı ilə bu günün qadını arasındakı fərq onun cəmiyyətin üst pilləsində möhkəm bərqərar olmasındadır.  O həm sosial rifahını yüksəldir, ailəsinə dəstək olur, onu ayaqda saxlayır, həm də başqalarının  "qolundan  tutub"  işlə təmin edilməsində  rol oynayır. Üstəlik də vergi ödəyicisi kimi dövlətin büdcəsinə xeyir verir. 

Qadın sahibkarlığının genişlənməsində təbii ki, dövlətin həyata keçirdiyi dəstək mexanizmləri həlledici rol oynayır. Sahibkarlığın İnkişafı Fondu (SİF) tərəfindən qadınlara güzəştli kreditlərin ayrılması, Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyinin (KOBİA) biznes təlimləri, mentorluq proqramları, eləcə də Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin maarifləndirici layihələri qadınların biznesə başlama və fəaliyyətlərini davam etdirmə prosesini asanlaşdıran mühüm tədbirlərdir. Bu dəstək mexanizmləri qadınların iqtisadi fəallığının artması və onların sahibkarlıq mühitinə inteqrasiyası üçün əlverişli şərait formalaşdırır.

Əvvəllər qadın sahibkarlar əsasən məhdud fəaliyyət dairəsində, xüsusilə tibb və təhsil kimi ənənəvi sahələrdə özlərinə yer tapırdılar. Lakin dövran yeniləndikcə qadınların biznes dünyasına baxışları da dəyişib. Bu gün artıq reklam menecmentindən tutmuş rəqəmsal iqtisadiyyata, kənd təsərrüfatının müxtəlif sahələrindən ekoturizmə qədər çox geniş bir spektrdə onların fəal iştirakını görürük. Xidmət sektoru, o cümlədən ticarət, təhsil, qida istehsalı kimi sahələrlə yanaşı, startaplar, dizayn, onlayn ticarət və yaradıcı sahələr qadın sahibkarların ən çox təmsil olunduğu istiqamətlər arasında yer alır. Dövlət Statistika Komitəsinin 2025-ci il yanvarın 1-nə olan məlumatına əsasən, ölkəmizdə məşğul əhalinin 48 faizini qadınlar təşkil edir. Fəaliyyətdə olan fərdi sahibkarların 23 faizdən çoxu qadındır. 2024-cü ildə təsisçisi qadın olan 2800-ə yaxın KOB subyekti qeydiyyatdan keçib. Bu da Azərbaycanda qadın sahibkarlığının inkişaf etdiyini və bundan sonra  da irəli gedəcəyini göstərir.

Sovet dövründə mövcud olan sərt çərçivə və ənənələrdən fərqli olaraq, müstəqil Azərbaycanda qadınlar fərdi sahibkarlıq sahəsində öz imkanlarını daha cəsarətlə reallaşdırır və bu yolda kişilərdən heç də geri qalmadıqlarını sübut edirlər. Qadın sahibkarların iqtisadiyyata töhfəsi həm mikro, həm də makro səviyyədə əhəmiyyətlidir. Onların biznes fəaliyyəti bir tərəfdən ailə büdcəsinin güclənməsinə, yoxsulluğun azalmasına və regionlarda məşğulluğun artmasına səbəb olur, digər tərəfdən gender bərabərliyinin möhkəmlənməsinə, sosial inklüzivliyin təmin edilməsinə və cəmiyyətdə yeni, müsbət rol modellərinin formalaşmasına şərait yaradır. Xüsusən kənd yerlərində qadınların iqtisadi fəallığının artması regional inkişafın mühüm dinamikası kimi çıxış edir. Regionların statistikasına nəzər salarkən aydın olur ki, Qazax-Tovuz iqtisadi rayonunda qadın sahibkarların payı 28,2, Naxçıvan Muxtar Respublikasında 26,67, Gəncə-Daşkəsən iqtisadi rayonunda 25,9, Bakıda 24,8 faizdir. Ümumilikdə isə Azərbaycanda hər üç sahibkardan biri qadındır. 

Bu statistika onu sübut edir ki, qadınların sahibkarlıq fəaliyyətində iştirakı yalnız böyük şəhərlərlə məhdudlaşmır, həm də regionların sosial-iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayır. Regionlarda qadın sahibkarların yüksək faizi onların təşəbbüskar ruhunun, innovativ yanaşmalarının və biznesdə cəsarətli addımlarının nəticəsidir. Beləliklə, müasir Azərbaycan qadınları yalnız ailə və məişətdə deyil, həm də sosial-iqtisadi sahədə fəal rol oynayaraq ölkənin inkişafına real töhfə verirlər. Bu da o deməkdir ki, qadın sahibkarlar cəmiyyətin yenilənən düşüncə tərzinin əsas hərəkətverici qüvvələrindən birinə çevriliblər.

Lakin bir çox qadın sahibkar hələ də kredit və investisiya imkanlarına çıxışda bəzən çətinliklərlə üzləşir. Regionlarda isə onların təlim və mentorluq imkanları kifayət qədər geniş deyil. Sahibkarlıq yolundakı maneələr şübhəsiz ki, qarşıdakı illərdə aradan qaldırılacaq. Çünki qadın sahibkarların təşəbbüslərinin dəstəklənməsi yalnız onların uğuru deyil, həm də ölkənin iqtisadi inkişafı və sosial rifahının yüksəlməsi üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir.

Züleyxa ƏLİYEVA,

"Azərbaycan"