Sağlamlıq üçün ən böyük təhlükələrdən biri oturaq həyat tərzidir. İlk baxışdan belə həyat tərzi rahat görünsə də, bunun çox xəstəliklərə yol açdığı, hətta ölüm riskini artırdığı da məlumdur. Dünyada milyonlarla insan hərəkətsizliyin səbəb olduğu xərçəng, yüksək təzyiq, ürək-damar, şəkər kimi xroniki xəstəliklərdən əziyyət çəkir. 

Hesab olunur ki, erkən ölümlərin 7 faizi məhz elə bununla bağlıdır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) ehtimalına görə, 2030-cu ilə qədər oturaq həyat tərzi səbəbindən xəstələrin sayı 500 milyon artacaq.

Hərəkətsizlik bədənin enerji sərfini azaldır, çəkiyə nəzarəti çətinləşdirir. Gündəlik qəbul edilən qidanın kalorisi sərf olunandan çox olduqda artıq piy formasında orqanizmdə toplanır. Zamanında qarşısı alınmazsa, diabet, prediabet, sonsuzluq və ürək-damar kimi xəstəliklərin yaranmasına yol açır. Bunun qarşısını almaq üçün mütəxəssislər fiziki aktivliklə məşğul olmağın və qan dövranının nizama salınmasının vacibliyini vurğulayırlar. Ən yaxşı üsul kimi isə qaçış və ya gəzinti tövsiyə edilir. Bəs bunların hansı daha faydalıdır? 

Bununla bağlı aparılan araşdırmalar zamanı müxtəlif fikirlər səsləndirilib.  İngiltərədə tədqiqatlara görə sürətli gəzinti, Danimarkada aparılan araşdırmalara görə isə qaçmaq üsulu daha üstün hesab olunub.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, hər iki üsul  qənaətbəxş və faydalı hesab olunsa da, seçim etməzdən öncə fərdi göstəricilər nəzərə alınmalıdır. Yeni başlayanlar üçün qaçış məsləhət görülmür. İdmandan uzaq olan  insanlar birdən-birə qaçmağa başlayanda orqanizmə dəyən zərərlər böyük olur. Odur ki, yeni başlayanlar üçün gəzinti üsulu tövsiyə edilir. Gəzintiyə alışdıqdan sonra qaçışa keçmək daha qənaətbəxş hesab olunur. 

Gəzinti zamanı asta addımlarla hərəkət edilməməlidir. Gündə ən azı 30 dəqiqə sürətlə gəzmək, iti addımlar atmaq lazımdır. 

Qaçış ilə yeriməyin arasındakı əsas fərq birincinin daha effektiv olmasıdır. Qaçış daha çox enerji, güc və dözüm tələb edir. Hər addımda bir ayağı yerdən qaldırmaq, bir sıra sıçrayışlarla müşayiət olunur ki, bu da əzələləri daha çox işlədir.

Qaçmaq ümumi sağlamlığa əhəmiyyətli təsir göstərir. Tayvanda aparılan araşdırmaya görə, müntəzəm beş dəqiqəlik qaçış 15 dəqiqəlik gəzinti ilə eyni dərəcədə ömrü uzadır. Bundan əlavə, 25 dəqiqə fasiləsiz qaçmaq və təxminən bir saat yarım sürətli addımlarla gəzmək ölüm riskini 35 faiz azaldır. Bu zaman qan təzyiqi aşağı düşür, pis xolesterin (LDL) azalır, qan şəkərinin səviyyəsi sabitləşir və yaxşı xolesterol (HDL) artır. 

Qaçmağa başlamazdan əvvəl orqanizmə uyğunlaşmaq üçün vaxt vermək vacibdir. Bu, xüsusən uzun fasilədən sonra yenidən qaçmağa başlamağı planlaşdıranlara aiddir. Qaçış zamanı hər bir addım bədəni öz ağırlığından təxminən üç dəfə çox stres altında qoyur, diz oynaqlarının üstünə düşən yük artır və oynaqlar tez zədələnə bilir. Bunun qarşısını almaq üçün isə qaçış texnikası düzgün qurulmalı, idman növünə uyğun geyim və ayaqqabıdan istifadə edilməlidir.

Ümumilikdə hər iki idman növündə bütün risklər nəzərə alınmalı, bu, insanın sağlamlıq vəziyyətinə görə seçilməlidir. Qaçmağın müsbət təsirləri özünü daha tez göstərsə də, sürətli yerimək daha az risk yaradır.

Ülkər XASPOLADOVA,

"Azərbaycan"