2050-ci ilə qədər 740 milyondan çox uşaq və yeniyetmə yaxındangörmə problemi ilə üzləşəcək

Göz orqanizmin ən həssas üzvlərindən biridir. İnsan həyatı boyunca müxtəlif göz xəstəlikləri ilə üzləşir. Miopiya ən geniş yayılan görmə problemidir. Gözün bülluru fokuslana bilmədikdə insan uzaq məsafədə yerləşən əşyaları aydın şəkildə seçə bilmir, yaxını isə əksinə, yaxşı görür. Belə şəxslərdə göz yorğunluğu, baş ağrıları, qaranlıqda görmənin pozulması müşahidə edilir.

Son illər yaxındangörmə probleminin artdığı müşahidə edilir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) xəbərdarlıq edir ki, mövcud tendensiyalar davam edərsə, 25 il sonra dünya əhalisinin yarısından çoxu miopiyadan əziyyət çəkəcək. Miopiya hallarına xüsusilə uşaqlarda daha çox  rast gəlinir. Araşdırmalara görə, 2050-ci ilə qədər 740 milyondan çox uşaq və yeniyetmənin bu problemlə mübarizə aparacağı proqnozlaşdırılır. Bu da valideynləri və səhiyyə işçilərini tədbir görməyə sövq edir.

Qızlarda risk oğlanlara nisbətən daha yüksəkdir

Vəziyyətin belə acınacaqlı hal almasının bir sıra səbəbləri var. Mütəxəssislər uşaqların açıq havada daha az vaxt keçirməsinin, televiziya və video oyunlarına isə daha çox meyilli  olmalarının miopiya riskini artırdığını bildirirlər. Covid-19 pandemiyası və bunun nəticəsində evdəqalma müddətinin artması bu problemi daha da sürətləndirib.

Miopiya problemi Asiya ölkələrində daha çox yayılıb. Yaponiya, Cənubi Koreya və Çin kimi ölkələrdə uşaqların əksəriyyəti bu problemlə üzləşib. Bunun uşaqların erkən yaşda məktəbə başlaması və intensiv təhsil sistemi kimi amillər ilə əlaqəli olduğu düşünülür.

Miopiyanın yaranmasında genetika önəmli faktordur. Valideynlərindən biri miopik olan uşaqlarda göz zəifliyi ehtimalı təxminən 3 dəfə, hər ikisi miopik olanlarda isə təxminən 6 dəfə yüksəkdir. 

Tədqiqatların nəticələrinə görə, qızlarda miopiya riski oğlanlara nisbətən daha yüksəkdir. Bunun səbəbi qızların daha az sosiallaşması, məktəbdə və evdə fiziki fəaliyyətlə az məşğul olmalarıdır.

Xəstəlik uzun müddət simptomsuz keçir

Mütəxəssislər bildirirlər ki, uşaqlarda miopiya uzun müddət simptomsuz gedir və əksər hallarda profilaktik oftalmoloji baxış zamanı təsadüfən aşkarlanır. Yaxındangörmə, adətən məktəb illərində inkişaf edir və ya proqressivləşir. Bu da uşaqların intensiv vizual yüklənmələrlə qarşılaşması ilə əlaqədardır. Uşaqlar lövhədəki yazıları aydın seçə bilmədiklərindən ora yaxınlaşır və ya gözlərini qıyırlar. Miopiyalı insanlarda qaranlıqda görmə pozulduğundan, axşam toran düşən vaxtda çətinliklə hərəkət edirlər.

Uşaqlar və yeniyetmələr yaxındangörmənin qarşısını almaq üçün görmə gigiyenasına riayət etməli, ekranlı vasitələrlə uzun müddət məşğul olmamalı, vaxtaşırı göz üçün idmanlar etməlidirlər. 

Miopiyanın müalicəsi onun şiddətindən, fərdin yaşından və digər amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər. Xəstəliyin müalicəsində eynək, kontakt linzalar, lazer əməliyyatı, göziçi linzalardan istifadə edilir.

Ən çox istifadə olunan müalicə üsulu eynəkdir. Kontakt linzalar eynəkdən daha təbii görünüş təmin edir. Bu, idman və ya digər fəaliyyətlər zamanı daha rahat ola bilər. Lakin əksər hallarda ciddi göz quruluğuna səbəb olduğu üçün oftalmoloqlar onu tövsiyə etmirlər. Belə ki, bu linzaların istifadəsi zamanı yaranan göz quruluğundan sonra gözlərə eksimer lazer əməliyyatı tətbiq edilmir. Lazer əməliyyatı isə birbaşa və birdəfəlik müalicə variantıdır.

Eksimer lazer əməliyyatı, adətən 18 yaşdan sonra edilir. Belə ki, insanların 80 faizində bu yaşda artıq orqanizm inkişafının formalaşması tamamlanmış olur. O zamana qədər isə uşaq və yeniyetmələrə optik eynək taxılması tövsiyə edilir. Həkimlər valideynlərə bu mövzuya daha ciddi yanaşmağı məsləhət görürlər. Çünki orqanizmdəki qoşa orqanlardan biri hər zaman daha dominant olur. Gözlər də istisna deyil. Uşaqlar sağ gözün hesabına rahat görə bildikləri üçün eynək taxmağa çox da can atmırlar. Eynək taxmadıqda isə digər göz tənbəlləşir, bu da daha ciddi problemlərə gətirib çıxara bilər.

Ülkər XASPOLADOVA,

"Azərbaycan"