Artıq bir həftədir ki, Braziliyanın Belem şəhərində COP30 iqlim konfransı çərçivəsində davam edən müzakirələrdə belə bir sual ortaya çıxır: iqlim maliyyələşdirilməsi öhdəliklərdən real addımlara keçə bilərmi?
AZƏRTAC BMT-nin məlumatına istinadla xəbər verir ki, danışıqlar masasında və diplomatik bəyanatlarda iqlim böhranının ön cəbhəsindəki millətlərin paylaşdığı açıq bir həqiqət var: maliyyələşdirmə olmadan təhlükəsizlik, ədalət və ya sağ qalma yolu yoxdur. Planetimizi xilas etmək və milyonlarla insanın həyatını qorumaq üçün bir çox təcili tədbirlər tələb olunur. Lakin bunların hamısı - hər bir irəliləyiş, hər bir dayanıqlılıq qalxanı bir əsas hərəkətverici qüvvədən - maliyyələşdirmədən asılıdır.
Şənbə günü, noyabrın 15-də BMT-nin iqlim dəyişikliyi konfransında müzakirələr maliyyə səfərbərliyi və ya liderlərin iqlim keçidinin mühərriki adlandırdıqları məsələ ətrafında aparılıb. İqlim Maliyyəsi üzrə 3-cü yüksəksəviyyəli Nazirlər dialoqunun təşkili ilə COP30-da iqlim təsirlərindən dərindən təsirlənən ölkələrin nümayəndələrinin fikirləri dinlənildi, onların çoxu maliyyə resurslarına çıxışı “ölüm-qalım” məsələsi adlandırdı.
BMT Baş Assambleyasının prezidenti Annalena Berbok açılış nitqində bildirib ki, COP30 illik 1,3 trilyon dollara qədər iqlim maliyyələşdirməsinin - ən çox ehtiyacı olanlara tez, şəffaf və ədalətli şəkildə çatan xərclərin tətbiqinin başlanğıcını qeyd etməlidir. O, iqlim fəaliyyətinin və sosial ədalətin ayrılmaz olduğunu vurğulayaraq qeyd edib: “İqlim təhlükəsizliyinin olmaması aclığı və yoxsulluğu artırır, habelə miqrasiyanı və münaqişələri sürətləndirir. Öz növbəsində, münaqişələr yoxsulluğu dərinləşdirir və investisiyaların qarşısını alır”. Berbok qlobal iqlim məqsədlərinə çatmaq üçün bu pis zənciri qırmağın vacib olduğunu bildirib.
Paris Sazişinin 10-cu ildönümünü xatırladan xanım Berbok 2015-ci ildə bir çox nümayəndənin 190-dan çox ölkəni əhatə edən ilk hüquqi cəhətdən məcburi qlobal iqlim öhdəlikləri yaradan tarixi nəticədən razı qaldığını vurğulayıb. O qeyd edib ki, həmin dövrdə bərpaolunan enerji bir çox hallarda mümkünsüz hesab olunurdu. Bu gün o, Yer kürəsində ən sürətlə böyüyən enerji mənbəyidir. 2024-cü ildə təmiz enerjiyə qlobal investisiya 2 trilyon dollara çatıb və bu, qazıntı yanacaqları ilə müqayisədə təxminən 800 milyard dollar çoxdur. Günəş enerjisi tarixdə ən ucuz elektrik enerjisi formasına çevrilib.
Lakin xanım Berbok xəbərdarlıq edib ki, kapital hələ də ən çox ehtiyac duyulan yerə axmır və bu səbəbdən geniş potensial istifadə olunmamış qalır. Afrika qitəsinin bərpaolunan enerji potensialı dünyanın 2040-cı il üçün proqnozlaşdırılan elektrik enerjisi tələbatından 50 dəfə çox olsa da, 600 milyondan çox afrikalı hələ də elektrik enerjisinə çıxış imkanından məhrumdur. O, inkişaf etmiş ölkələri texnoloji və maliyyə öhdəliklərini yerinə yetirməyə və qlobal maliyyə institutlarında islahatları irəli aparmağa çağırıb.
BMT-nin iqlim dəyişikliyi üzrə icraçı katibi Saymon Stil də çıxışında iqlim maliyyəsinin transformativ gücünü vurğulayıb. O, maliyyəni planları irəliyə aparan, ambisiyanı həyata keçirməyə qadir olan iqlim fəaliyyətinin “can damarı” kimi təsvir edib. S.Stil ən həssas ölkələrin uzun müddətdir vəd edilmiş vəsaitlərə çıxış əldə etmək üçün böyük çətinliklərlə üzləşməyə davam etdiyini bildirib. İcraçı katib qeyd edib ki, dünya miqyasında təmiz enerji, dayanıqlılıq və ədalətli keçidlərə milyardlarla dollar sərmayə qoyulmasına baxmayaraq, ümumi həcm yetərli deyil və ədalətli şəkildə bölünmür: “Sürətli və ədalətli axan real maliyyə bu sübutun əsasını təşkil edir. Maliyyə axını olduqda, ambisiya da artır və bu, iş yerləri yaradan, yaşayış xərclərini azaldan, səhiyyə nəticələrini yaxşılaşdıran, icmaları qoruyan və hamı üçün daha dayanıqlı, çiçəklənən bir planet təmin edən tətbiqə imkan verir”, - deyə BMT-nin iqlim üzrə rəhbəri vurğulayıb.
jpg_1763916860.jpg)
jpg_1763620972.jpg)
