- Məişət zorakılığına məruz qalan şəxs özünü qorumaq üçün nə etməlidir?
Səbahət DADAŞOVA,
Xaçmaz rayonu
- Sualınızda qeyd olunan halların qarşısının alınması "Məişət zorakılığının qarşısının alınması haqqında", "Psixoloji yardım haqqında" qanunlarda, Mülki və Cinayət Prosessual məcəllələrdə və digər əlaqəli qanunvericilik aktlarında qeyd olunmuşdur.
Qanunun 6-cı maddəsinə uyğun olaraq, məişət zorakılığından zərər çəkən şəxsin və ya onun ailə üzvünün şikayəti əsasında ərazi üzrə polis orqanı tərəfindən araşdırma aparılmalıdır. Araşdırma zorakılıq törədən şəxsin əməlində cinayət tərkibinin əlamətlərinin olub-olmamasından asılı olaraq həyata keçirilir. Əgər şəxsin əməlində cinayət tərkibinin əlaməti varsa, polis orqanı tərəfindən cinayət təqibi aparılır və bu zaman polis orqanı zərurət olduqda zərərçəkmiş şəxsin dövlət vəsaiti hesabına hüquqi yardımla, dərhal tibbi yardımla, yardım mərkəzində müvəqqəti sığınacaqla, geyim və qida məhsulları ilə təmin edilməsi, habelə onun barəsində psixoloji reabilitasiya və psixoloji korreksiya kursunun aparılması məqsədilə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə məlumat göndərməli, məişət zorakılığının yaranmasına səbəb olan halları aşkar etmək və onların qarşısını almaq istiqamətində tədbirlər görməli, məişət zorakılığının qarşısının alınmasını, onun təkrarlanmamasını, araşdırmanın aparıldığı müddət ərzində zərərçəkmiş şəxsin təhlükəsizliyini təmin etməli, habelə zərərçəkmiş şəxsə mühafizə orderinin verilməsi ilə əlaqədar tədbirlər və sair əlaqəli işləri görməlidir.
Məişət zorakılığı barədə şikayətdə cinayət tərkibinin əlamətləri olmadıqda şikayətə baxılarkən zərərçəkmiş şəxsə uzunmüddətli mühafizə orderinin verilməsi ilə əlaqədar məhkəməyə müraciət edilməsi hüququ izah edilir.
"Mühafizə orderi" dedikdə məişət zorakılığı törətmiş şəxsin zərərçəkmiş şəxsə qarşı edə biləcəyi hərəkətlərə tətbiq olunan məhdudiyyətlər haqqında akt başa düşülməlidir. Zərərçəkmiş şəxsə qısamüddətli (polis orqanı tərəfindən) və ya uzunmüddətli (məhkəmə tərəfindən) mühafizə orderi verilir. Qısamüddətli mühafizə orderində məişət zorakılığını törətmiş şəxsə aşağıdakılar qadağan edilir: a) məişət zorakılığının təkrar törədilməsi; b) zərərçəkmiş şəxsin olduğu yer ona məlum olmadıqda həmin şəxsin axtarılması; c) zərərçəkmiş şəxsə narahatlıq gətirən digər hərəkətlərin edilməsi.
Uzunmüddətli mühafizə orderində yuxarıda qeyd olunanlarla yanaşı, aşağıdakılardan biri və ya bir neçəsi göstərilir: a) məişət zorakılığını törətmiş şəxsin yetkinlik yaşına çatmamış uşaqları ilə ünsiyyət qaydaları; b) yaşayış sahəsindən və ya birgə əmlakdan istifadə qaydalarının müəyyən edilməsi; c) zərərçəkmiş şəxsə tibbi və hüquqi yardımın göstərilməsi ilə bağlı xərclərin məişət zorakılığını törətmiş şəxs tərəfindən ödənilməsi şərtləri; d) mühafizə orderinin tələblərini icra etməyən şəxsin qanunvericiliyə uyğun olaraq məsuliyyətə cəlb olunmasının izah edilməsi haqqında məlumat.
Bundan başqa, zəruri hallarda zərərçəkmiş şəxsə hüquqi yardım göstərmək, onu dövlət yardım mərkəzində müvəqqəti sığınacaq (2 ay müddətinədək), geyim və qida məhsulları, tibbi və "Psixoloji yardım haqqında" qanuna müvafiq qaydada psixoloji yardımla təmin etməklə bağlı araşdırma aparan orqan tərəfindən tədbirlər görülür.
Əlavə edək ki, siz zərərçəkmiş şəxs olaraq Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin 860 "Qaynar xətti"nə hüquqi yardım alınması və digər qabaqlayıcı tədbirlərlə bağlı müraciət edə bilərsiniz.
- Bir şəxsin iş yerindəki davranışı digər işçiləri narahat edirsə, kimisə psixoloji təzyiqlərə məruz qoyursa, bu halda hansı hüquqi addımlar atıla bilər?
Səma TEYMUROVA,
Bakı şəhəri
- Sualınızda qaldırılan məsələ BMT-nin 1966-ci il tarixli İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktı, Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi və İnzibati Xətalar Məcəlləsi ilə tənzimlənməkdədir.
Paktın 7-ci maddəsinə əsasən, hər kəsin onun təhlükəsizliyinə təminat verən ədalətli və münasib iş şəraiti hüququ vardır.
Əmək Məcəlləsinin 9, 12, 14 və 186-cı maddələrinə görə: a) işçinin əmək hüquqlarının müdafiəsi üçün məhkəməyə müraciət etmək və hüquqi müdafiə olunmaq, həyatının, sağlamlığının və əməyinin mühafizəsini təmin edən əmək şəraitində çalışmaq, habelə belə şəraitin yaradılmasını tələb etmək hüququ; b) işəgötürənin işçilərin ərizə və şikayətlərinə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş müddətdə və qaydada baxmaq vəzifəsi; c) həmçinin dövlətin işçilərin sağlam və təhlükəsiz əmək şəraitinin təmin olunması üzrə vəzifələri mövcuddur.
Təhlükəsiz əmək şəraiti dedikdə həmçinin işçilərin öz əmək funksiyalarını hər hansı təzyiqdən kənar icra etməsi üçün yaradılmış şərait başa düşülməlidir. Bu şəraitin yaradılmaması işçinin hüququnun kobud pozuntusu olaraq qiymətləndirilə bilər.
Beləliklə, siz baş vermiş hadisədən yaranmış hüquqlarınızın pozulması ilə bağlı qanunvericiliyə uyğun olaraq, işəgötürənə (rəhbərliyə və ya insan resursları şöbəsinə) yazılı müraciət edə, Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinə şikayət təqdim edə, əgər daxili imkanlar nəticə verməzsə, öz yaşayış yerinizin məhkəməsinə müraicət edə bilərsiniz.
Sualları cavablandırdı:
Fərhad NƏCƏFOV,
Azərbaycan Respublikası Vəkillər Kollegiyasının üzvü
jpg_1749076194.jpg)
