Rus-tatar qadın məktəbinin tanınmış pedaqoqu
Azərbaycanın təhsil tarixində müəyyən rolu və xidmətləri olmuş qadın pedaqoqlardan biri də Leyla xanım Rustəm bəy qızı Sultanovadır. Qeyd edək ki, L.Sultanova Qarabağın qubernatoru təyin edilmiş Xosrov bəy Sultanovun qardaşı - Rüstəm bəyin qızıdır.
Arxiv materialları əsasında məlum olmuşdur ki, Leyla xanım Rustəm bəy qızı Sultanova 13 oktyabr 1895-ci ildə doğulmuşdur, bəy qızıdır, müsəlman məzhəbinə mənsubdur. O, təhsilini Bakı Müqəddəs Nina qadın məktəbində almışdır. Leyla xanım həmin tədris ocağının tam kursunu bitirdikdən sonra xüsusi olaraq rus dilini öyrənməkdən ötrü 1913-cü ilin sentyabrında elə orada təhsilini davam etdirmiş və məktəbin tədris proqramını müvəffəqiyyətlə yerinə yetirmişdir.
Leyla xanım həmin dövrün müəyyən edilmiş qaydalarına uyğun olaraq Xalq Maarif Nazirliyinin 1874-cü il avqustun 31-də təsdiq edilmiş əsasnaməsi ilə ev müəllimi adına layiq görülmüşdür.
Görkəmli maarifçi qız pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmaqdan ötrü 1916-cı il yanvarın 29-da Bakı Şəhər Duması nəzdindəki Məktəb Komissiyasının sədrinə ərizə ilə müraciət etmişdir. Cavab məktubunda bildirilmişdir ki, Leyla xanım Sultanova yanvarın 30-dan etibarən I rus-tatar məktəbinin işə çıxmayan müəllimi Hənifə xanım Məlikovanı əvəz etmək üçün həmin tədris ocağına təyin olunur.
Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, I rus-tatar qadın məktəbinin müdiri olmuş Hənifə xanım Məlikova 1872-ci ildə Tiflisdə Müqəddəs Nina qız gimnasiyasını bitirmişdir. O, həyatının müəyyən dövrlərində Həsən bəy Zərdabinin "Cəmiyyəti-Xeyriyyə" qurumunda tərbiyəçi, Aleksandr "rus-müsəlman" qadın məktəbində (1901-1909) və Bakı şəhəri I qadın "rus-müsəlman" məktəbində müdir vəzifəsində işləmişdir.
Hənifə xanım Məlikova həmçinin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə (1918-1920-ci illər) I qadın türk məktəbinin müdiri olmuşdur. O, sovet dövründə də pedaqoji fəaliyyətini davam etdirmişdir. 1935-ci ildə " Əkinçi" qəzetinin 50 illik yubileyi münasibətilə " Həsən bəy Məlikov-Zərdabinin bioqrafiyası" adlı əsərini yazmışdır.
Məktəb Komissiyasının sədri 9 sentyabr 1916-cı ildə Leyla xanım Sultanovaya yeni bir məktub göndərərək ondan xahiş edirdi ki, "sentyabrın 3-dən etibarən müvəqqəti olaraq Persidskaya (indiki Murtuza Muxtarov) küçəsində Nəsrulla Ağa Əlizadənin evində yerləşmiş ikinci qadın rus-tatar məktəbində mövcud olan boş müəllim vəzifəsini tutsun". Arxiv sənədləri təsdiq edir ki, Leyla xanım zamanın tələbi ilə Bakıda müxtəlif qadın məktəblərində pedaqoji fəaliyyət göstərmişdir. L.Sultanova Məktəb Komissiyasının qərarı ilə 5 sentyabr 1916-cı ildə 2-ci şəhər rus-tatar qadın məktəbində ştatda olan müəllim vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1919-cu ilin oktyabrında müsəlman qızların 3-cü ali-ibtidai məktəbinə köçürülmüşdür. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, 1919-cu ildə Bakı şəhəri II rus-tatar qadın ibtidai məktəbi 2-ci qadın türk məktəbi kimi fəaliyyət göstərmişdir. Bu da çox güman cümhuriyyət hökumətinin ölkədə həyata keçirdiyi məktəblərin milliləşdirilməsi siyasəti ilə bağlı idi. Tarixi mənbələr təsdiq edir ki, Leyla xanım Sultanova Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulanadək pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Lakin təəssüflər olsun ki, sonrakı illər üzrə Leyla xanımın fəaliyyəti haqqında heç bir məlumat əldə etmək mümkün olmamışdır.
1920-ci ilin aprelində Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra 1950-ci illərin əvvəllərinə qədər Azərbaycan SSR-də qanlı repressiyalar həyata keçirilməyə başlanmışdı. Həmin repressiyalar Azərbaycanın ali dövlət rəhbərləri, ruhanilər, ziyalılar və varlı kəndlilərlə yanaşı, bütün Azərbaycan əhalisini əhatə edirdi. Repressiyalara əks-inqilabi fəaliyyətdə, casusluqda, antisovet təbliğatının aparılmasında şübhəli bilinən insanların güllələnməsi, həbs edilməsi, əmək düşərgələrinə göndərilməsi və insanların SSRİ-nin digər bölgələrinə deportasiyaları da daxil idi.
XX əsrin 20-50-ci illərində Azərbaycan qadınlarına qarşı repressiyalara məruz qalanlardan biri kimi Leyla xanım Sultanova da qeyd edilməlidir.
Şəlalə Məmmədovanın "Anaların fəryadı" kitabında Leyla xanım Sultanovanın Azərbaycan Fövqəladə Komissiyasının Xüsusi Şöbəsi tərəfindən müsavatçılıqda təqsirli bilinərək 44 nömrəli orderlə 11 iyun 1921-ci ildə həbs edildiyi göstərilir.
Dövrünün tanınmış qadın pedaqoqu Leyla xanım Sultanovanın maarifçilik fəaliyyəti unudulmur, xatirəsi isə daim ehtiramla yad edilir.
Rafiq SƏFƏROV,
Milli Arxiv İdarəsinin baş məsləhətçisi
Digər Xəbərlər
QƏZETİN ÇAP VERSİYASI
XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər
Dünya birjalarında neft bahalaşıb
18 May
Müdafiə Nazirliyinin rəhbər heyəti hərbi vəzifəlilərlə görüşüb
18 May
18 May - Beynəlxalq Muzeylər Günüdür
18 May
Vəkil: Fransa Yeni Kaledoniyada əlcəzairsayağı sülh istəyir
18 May
BMT-nin mənzil-qərargahında kommunal xərclərə qənaət üçün kondisionerlər söndürülüb ...
18 May
Sankt-Peterburqda XXVII Beynəlxalq İqtisadi Forum keçiriləcək
18 May
Fərdi yaradıcılıq sərgisi açılıb
18 May
"Uzundərə" xalq rəqsi
18 May
Ana dilimizin ruhunu, müqəddəsliyini qoruyan alim
18 May
Azərbaycan xalçaları Riqada ilk dəfə sərgilənib
18 May
DİQQƏT ÇƏKƏNLƏR
Bakıda VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu işə başlayıb Prezident İlham Əliyev Forumun a...01 May 2024
Prezident İlham Əliyev Xarici ölkələrlə dostluq üzrə Çin Xalq Assosiasiyasının sədrini qəbul edib YE...29 Aprel 2024
Azərbaycan ilə Qırğızıstanın dostluğu və qardaşlığı əbədidir28 Aprel 2024
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Almaniyanın Kansleri Olaf Şolts birgə mətbuat konfransı keçiri...26 Aprel 2024
Tərəfdaşlıqdan strateji müttəfiqliyə25 Aprel 2024
ÇOX OXUNANLAR
İlham Əliyevin sülh və qlobal təhlükəsizlik missiyası01 May 2024
Tükdən nazik siyasət30 Aprel 2024
Qlobal liderdən həmrəylik çağırışı28 Aprel 2024
İlham Əliyevdən ədalət dərsi26 Aprel 2024
ADA Universitetində “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” mövzusunda beynəlxalq forum keçirilib Pr...24 Aprel 2024
"Dəmir yumruğ"un ikinci zərbəsi23 Aprel 2024
OXUCU MƏKTUBLARI
NƏŞRLƏRİMİZ
BAŞ REDAKTORDAN
Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!