Şuşa xanəndəlik məktəbinin nümayəndələrindən biri - Seyid Şuşinski
Əsl adı Mir Möhsün ağa idi. Ancaq adı Azərbaycan musiqi tarixində Seyid Şuşinski kimi qaldı...
O, 1889-cu ilin aprelində Şuşa qəzasının Horadiz kəndində dünyaya gəldi. Uşaq yaşlarında atası Seyid İbrahimi itirdi. Savadlı, açıq fikirli, gözəl səsli, Qarabağın qadın toylarında xanəndəlik edən xalası Məşədi Hürzadın himayəsində böyüdü.
İlk təhsilini Horadizdə mədrəsədə aldı. Ərəb və fars dillərini öyrəndi. Arabir dini mərasimlərdə, el şənliklərində çıxış etdi. Azərbaycan musiqi sənətinin beşiyi sayılan Şuşa mühiti onun peşəkar xanəndə kimi tanınmasında müstəsna rol oynadı.
Şuşada yaşayan əmisi Məşədi Seyidəli qardaşı oğlunu öz evinə apardı və onun muğamları öyrənməsi üçün bacarığını əsirgəmədi. Seyidin musiqi savadı almasına çalışdı. Qardaşı oğluna Sədinin, Hafizin, Füzulinin, Zakirin şeirlərini əzbərlədir, muğam üstündə oxudurdu.
1908-ci ildə "Yay klubu"nda konsert təşkil olundu. Şuşalılar Qarabağın bütün məşhur xanəndələrini dinlədilər. Azad bəy Əmirov gənc Seyidin də oxuyacağını elan etdi. Məşhur xanəndə İslam Abdullayev o günü belə yada salırdı: "Sonra Seyidə "Bayatı-Şiraz" oxutdular. Seyid "Bayatı-Şiraz"ın "Xavərən" şöbəsindən "Qatar"a keçəndə nəinki dinləyiciləri, hətta məşhur xanəndələri belə heyran etdi. Çünki "Xavərən"dən "Qatar"a keçmək xanəndədən zil səsdən başqa, həm ustalıq, həm də cəsarət tələb edirdi. Gənc Seyidin ustalıqla bir muğamdan başqa bir muğama keçməsi, doğrusu, mənə möcüzə kimi göründü. Seyid tarın son pərdələrindən aşağı enərək, təkrar zəngulələr vuranda, Cabbar əlindəki qavalı kənara qoyub, böyük bir heyrət içərisində Seyidə tamaşa edirdi". Seyid dəstgahı bitirib ayağa qalxdı. Tamaşaçılar onu uzun müddət alqışladılar. O gecə Keçəçioğlu Məhəmməd əlini göyə qaldırıb: "İlahi, şükür yaratdığına!.." dedi. Seyidə üçüncü dəfə "Şəkər oğulun şikəstəsi"ni oxutdular. Sonra səhnəyə çıxan Cabbar Qaryağdıoğlu Seyidi bağrına basaraq, gözləri yaşarmış halda dedi: "Camaat, indi mən ölsəm də, daha qəmim yoxdur, çünki məndən sonra Seyid vardır". Sonrakı çıxışlarının birində isə Cabbar Seyidin oxumağından təsirlənərək qavalını ona bağışladı. Bu böyük sənətkar onun istedadını belə qiymətləndirdi: "Seyid Şərq musiqisinin incisidir..."
Sənətin sirlərinə dərindən yiyələnməsi üçün iki il də Mir Möhsün Nəvvabdan dərs aldı. Xanəndə kimi yetişməsində Cabbar Qaryağdıoğlunun da böyük təsiri oldu.
Seyid Şuşinski Şuşanın musiqi sərrafı olan tələbkar dinləyicilərinin sevimli xanəndələrindən biri kimi tanındı. Bir müddət sonra toy məclislərindən birində Fikrət Əmirovun atası Məşədi Cəmil Əmirovla tanış oldu. Məşədi Cəmil onu özü ilə Gəncəyə apardı. Seyid Şuşinskinin səsi gəncəliləri də heyran etdi. Gündən-günə məşhurlaşan xanəndəni Tiflisə dəvər etdilər. 1911-ci ildə həmin şəhərə köçdü. 1919-cu ilədək orada yaşadı. Tiflis şəhərinin ədəbi mühiti gənc xanəndəyə böyük təsir göstərdi.
Tiflisdə o həm də xeyriyyəçi kimi tanındı. 1912-ci ildə "Molla Nəsrəddin" jurnalının redaktoru Cəlil Məmmədquluzadənin, Əlimirzə Nərimanovun, Yusifbəy Tahirovun təşəbbüsü və Seyid Şuşinskinin yaxından köməyi ilə Tiflisin azərbaycanlılar yaşayan hissəsində - Şeytanbazarda "Auditoriya" adlı yeni klub açıldı. Klubun nəzdindəki Müsəlman Dram Cəmiyyətinin aktyorlarına da Seyid yardım göstərdi. Bir sıra tamaşalarda iştirak etdi. Oynadığı rollara görə pul almaqdan yoxsul sənətçilərin xeyrinə imtina etdi.
İstedadlı tarzənlərlə birgə çıxış edən ustad xanəndə nəinki Azərbaycanda, hətta qonşu ölkələrdə də məşhur idi. Azərbaycan muğamlarının və xalq mahnılarının təbliğində böyük xidmətlər göstərən Seyid Şuşinski "Şərq musiqi ansamblı" ilə keçmiş SSRİ-nin müxtəlif şəhərlərində konsertlər verirdi.
Muğamların incəliklərinə dərindən bələd olan, yüksək diapazonlu səsə malik Seyid Şuşinskini dahi bəstəkar Üzeyir bəy Hacıbəyli nadir və istedadlı xanəndə adlandırıb. Bəstəkar Fikrət Əmirov isə yazırdı: "Cabbar Qaryağdıoğlu xalq musiqisinin düşünən beyni idisə, Seyid Şuşinski çırpınan ürəyi olub".
O, "Çahargah", "Nəva", "Bayatı-İsfahan", "Humayun", "Rast", "Mahur", "Zabul", "Kürdü-Şahnaz" və digər muğamların gözəl ifaçısı idi. Seyid Şuşinski muğamların bir çoxuna yeni guşələr, xallar, nəfəslər, hissələr əlavə etdi.
1919-cu ildən Bakıda yaşadı. 1926-cı ildə Üzeyir bəy Hacıbəylinin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına dəvət edildi. Cabbar Qaryağdıoğlu və Keçəçioğlu Məhəmmədlə birlikdə yeni açılmış xanəndəlik sinfində dərs dedi.
O, 1933-1938-ci illərdə Füzuli Rayon Dövlət Dram Teatrının bədii rəhbəri işlədi. 1939-1960-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının və Azərbaycan Radiosunun solisti oldu. Ömrünün son illərində Opera və Balet Teatrında muğam operaları üzrə məsləhətçi işlədi.
Seyid Şuşinski 1965-ci il oktyabrın 1-də, yetmiş altı yaşında dünyasını dəyişdi. Görkəmli xanəndə lent yazılarında əbədiləşən ifası və xatirələri ilə yaddaşlarda yaşayır.
Zöhrə FƏRƏCOVA,
"Azərbaycan"
Digər Xəbərlər
QƏZETİN ÇAP VERSİYASI
XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər
SOCAR-ın Müşahidə Şurasının üzvləri yeni inşa olunan yaşayış kompleksi ilə tanış olublar...
04 May
Ankarada keçirilən tədbirdə Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixi ədalətin bərpasının vacibliyi vurğulanıb...
04 May
COP29 ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin üçüncü iclasında mühüm məsələlər müzakirə olunub...
04 May
Bütün dünyada jurnalistlərin işi daha təhlükəli olur
04 May
“Qızıl əlcək” sahibini tapdı
04 May
“Philips”in yeni oyun monitoru təqdim edilib
04 May
Əfsanəvi avtomobil elektromobil kimi geri dönür
04 May
ABŞ dövlət katibi: Fələstin və İsrailin birgə yaşayışını mümkün hesab edirik
04 May
--Sürü halında uçan robot arılar istehsal edilib
04 May
UEFA həftənin ən yaxşılarını açıqlayıb
04 May
DİQQƏT ÇƏKƏNLƏR
Bakıda VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu işə başlayıb Prezident İlham Əliyev Forumun a...01 May 2024
Prezident İlham Əliyev Xarici ölkələrlə dostluq üzrə Çin Xalq Assosiasiyasının sədrini qəbul edib YE...29 Aprel 2024
Azərbaycan ilə Qırğızıstanın dostluğu və qardaşlığı əbədidir28 Aprel 2024
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Almaniyanın Kansleri Olaf Şolts birgə mətbuat konfransı keçiri...26 Aprel 2024
Tərəfdaşlıqdan strateji müttəfiqliyə25 Aprel 2024
ÇOX OXUNANLAR
İlham Əliyevin sülh və qlobal təhlükəsizlik missiyası01 May 2024
Tükdən nazik siyasət30 Aprel 2024
Qlobal liderdən həmrəylik çağırışı28 Aprel 2024
İlham Əliyevdən ədalət dərsi26 Aprel 2024
ADA Universitetində “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” mövzusunda beynəlxalq forum keçirilib Pr...24 Aprel 2024
"Dəmir yumruğ"un ikinci zərbəsi23 Aprel 2024
OXUCU MƏKTUBLARI
NƏŞRLƏRİMİZ
BAŞ REDAKTORDAN
Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!