BƏT generativ süni intellektin qlobal iş yerlərinə təsiri barədə hesabat hazırlayıb  

Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT) və Polşanın Milli Tədqiqat İnstitutunun (NASK) mayın 20-də açıqladığı hesabata görə, dünya üzrə iş yerlərinin 25 faizi potensial olaraq generativ süni intellektin (GenAI) təhdidinə məruz qalır. Bu kontekstdə kargüzarlıq və yüksək rəqəmsal peşələr ən yüksək həssaslıqla üzləşir.

AZƏRTAC BƏT-in məlumatına istinadla xəbər verir ki, “Generativ AI və iş yerləri. Peşə təsirinin təkmil qlobal indeksi" adlı hesabatda GenAI-nin əmək bazarlarını necə yenidən formalaşdıra biləcəyinə dair bu günə qədər hazırlanan ətraflı qlobal qiymətləndirmə təqdim edilib. Tədqiqat vurğulayır ki, AI-nin təsiri ilə iş yerlərinin inteqrasiyasının daha çox ehtimal olunan nəticəsi kütləvi yerdəyişmə deyil, peşənin dəyişdirilməsidir.

BƏT-in baş elmi işçisi və tədqiqatın aparıcı müəllifi Pavel Qmırek bildirib: “İnsan amilini, ekspert rəyini və generativ süni intellekt modellərini birləşdirərək, biz ölkələrə riski qiymətləndirməyə və çağırışlara dəqiqliklə cavab verməyə kömək edən bir metod yaratdıq”.

Tədqiqat, GenAI-yə qlobal məruz qalma nisbətinin 25 faiz təşkil etdiyini, lakin daha çox rəqəmsal inteqrasiyaya görə yüksək gəlirli ölkələrdə bu rəqəmin 34 faizə yüksəldiyini qeyd edib. GenAI nəzəri cəhətdən geniş çeşidli inzibati və məlumat daxiletmə tapşırıqlarını avtomatlaşdıra bildiyi üçün kargüzarlıq işləri ən yüksək risklə üzləşir. Digər yüksək dərəcədə məruz qalan sahələrə media, proqram təminatının inkişafı və maliyyə sahəsində idrak işləri daxildir.

Hesabat 30 minə yaxın iş tapşırığına əsaslanan, süni intellekt qiymətləndirməsi, ekspert dəyərləndirməsi və BƏT-in məşğulluq məlumatları ilə çarpaz yoxlanılan, texnologiyanın ölkələr və sektorlar üzrə potensial təsirinin daha dəqiq təhlilinə imkan verən “peşələrin riskə məruz qalması indeksini” təqdim edir. Nəticələr, həmçinin əhəmiyyətli gender bərabərsizliyini vurğulayır. Yüksək gəlirli ölkələrdə qadınların 9,6 faizi, kişilərin isə yalnız 3,5 faizi avtomatlaşdırma riski yüksək olan işlərdə çalışır.

Hesabat hökumətləri, işəgötürənləri və həmkarlar ittifaqlarını sosial dialoqa qoşulmağa və işçiləri qoruyan, bacarıqların artırılmasını və GenAI-ə məruz qalan sektorlarda ədalətli keçidi təmin edən siyasətlər hazırlamağa çağırır. Tədqiqat Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) 2024-cü ilə dair qiymətləndirməsinə uyğundur. Fond qeyd edib ki, süni intellekt qlobal miqyasda iş yerlərinin təxminən 40 faizinə təsir göstərə bilər və bu dəyişikliyin yükünü qabaqcıl iqtisadiyyatlar daşıyır.

BVF-nin idarəedici direktoru Kristalina Georgieva daha əvvəl xəbərdarlıq etmişdi ki, süni intellektə nəzarət edilməzsə, bərabərsizliyin dərinləşməsi riski artacaq. Onun sözlərinə görə, əksər ssenarilərdə süni intellekt, çox güman ki, ümumi bərabərsizliyi artıracaq və bu, siyasətçilərin fəal şəkildə həll etməli olduğu narahatedici tendensiyadır.