İcbari tibbi sığortanın xidmətlər zərfi ilə təminata alınan profilaktik tibbi müayinələrə uşaqların icbari dispanserizasiyası və uşaqların ağız boşluğunun mütəmadi müayinəsi daxildir. İlkin tibbi-sanitariya yardımı üzrə müayinələr uşaqların qeydiyyatda olduqları poliklinika və ya ailə sağlamlıq mərkəzlərində ödənişsiz aparılır. Profilaktik müayinələr uşaqların sağlamlıqlarının vaxtaşırı yoxlanılması, yarana biləcək xəstəliklərin erkən aşkarlanması, vaxtında müalicəyə cəlb olunmasına və xəstəlik inkişaf etmədən qarşısının alınmasına xidmət edir.
İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyindən AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, icbari dispanserizasiya uşaqların yaşı və sağlamlıq vəziyyəti nəzərə alınaraq təsdiq edilmiş müayinə cədvəlinə əsasən həyata keçirilir. 3 yaşa qədər uşaqlarda müayinələr il ərzində bir neçə dəfə, 3 yaşdan 18 yaşadək uşaqlarda isə ildə bir dəfə aparılır. Qeyd etməliyik ki, 3 yaşlı uşaqların həkim pediatr tərəfindən müayinəsi 6 aydan bir həyata keçirilir.
Uşaqların müayinəsi həkim-pediatr, oftalmoloq, otorinolarinqoloq (LOR həkimi), həkim-nevropatoloq, loqoped və stomatoloqlar tərəfindən aparılır. Profilaktik müayinələr zamanı uşaqların müxtəlif orqan və sistemlərinin, xüsusilə sinir sisteminin, çəkinin dinamikası və anadangəlmə inkişaf qüsurlarının aşkarlanması, danışıq, qamət, eşitmə, görmə və qulaq, burun, boğaz orqanlarının yoxlanılması, uşağın fiziki və psixi inkişafına nəzarət və digər tibbi xidmətlər göstərilir.
Müayinə zamanı ehtiyac yaranarsa, müvafiq ixtisas həkiminə əlavə müayinə-müalicə üçün göndərişlər verilir. Uşaqlar dispanserizasiya müayinəsinə həkimin çağırışı ilə gətirilir. Uşaqların tibb müəssisəsinə gətirilməsinə və dispanserizasiya ilə əlaqədar tibb işçilərinin göstərişlərinin yerinə yetirilməsinə görə məsuliyyəti onların valideynləri və digər qanuni nümayəndələri daşıyırlar.
Erkən yaş dövründə ağız boşluğunun müayinəsi uşaqların ağız boşluğunun gigiyenasını təşviq edən, uşağa dişlərinə düzgün qulluq etməyi öyrədən, həkimdən və stomatoloji alətlərdən qorxmadan vaxtında diş müayinəsinə gəlməyi sövq edən və nəticə etibarilə uşaqların ümumi sağlamlığına müsbət təsir göstərən müayinə metodudur.
Uşaqlarda ağız boşluğunun sanasiyası ailə həkimi, sahə pediatrı, sahə terapevti tərəfindən aparılır. Müayinə zamanı ailə həkimi/sahə pediatrı/sahə terapevti uşağın yaş fiziologiyasına uyğun dişlərinin inkişafını qiymətləndirir, hər hansı xəstəliklə bağlı (yaralar-stomatit, aftoz yaralar, gingivit — diş ətinin iltihabı xəstəliyi və digər) ağız boşluğunu sanasiya edir.
İcbari dispanserizasiyadan keçiriləcək uşaqlara göstərilməli olan tibbi yardımın həcmi və keyfiyyət standartlarına uyğun olaraq ağız boşluğunun müayinəsi ildə 1 dəfə həkim stomatoloq, həkim-cərrah, loqoped tərəfindən də aparılır. Bu zaman 2 yaşlı uşaqlarda süd dişi defektlərinin vaxtında aşkar edilməsi, 3 yaşlı uşaqlarda diş-çənə ilə bağlı müayinə, 4-5 yaşlı uşaqlarda dişdəki defektlərin vaxtında aşkar edilməsi, 1-6-cü sinif şagirdlərində dişlərdə kariyesin əmələ gəlməsi ilə bağlı müayinələr və 7-11-ci sinif şagirdlərində ağız boşluğunun sanasiyası aparılır.
Xəstəliklərin və əlillik hallarının əksəriyyətinin təməli uşaq yaşında qoyulur. Bunu nəzərə alaraq, uşaqlar arasında xəstəliklərə səbəb olan risk faktorlarının vaxtında aşkar edilməsi və qarşısının alınması, kəskin və xronik xəstəlikləri olan uşaqların erkən aşkar edilməsi, onların müalicəsi və nəzarətə götürülməsi ilkin tibbi-sanitariya yardımının prioritet istiqamətlərindən biridir. Bu baxımdan uşaqların sağlamlığının qorunması, normal fiziki inkişafının təmin edilməsi üçün onların profilaktik müayinələrdən keçirilməsi tövsiyə olunur.
