İqlim dəyişikliyi nədir?
İqlim dəyişikliyi Yer kürəsində orta temperaturlar və hava şəraitinin uzunmüddətli dəyişməsidir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, qlobal temperatur insan fəaliyyəti sayəsində artır, onların nəticələri arasında daha sürətli istilik dalğaları və dəniz səviyyəsinin artımı var. İqlim dəyişmələri sahəsində beynəlxalq ekspertlərin qiymətləndirmələrinə görə, yaxın onilliklərdə çox güman ki, vəziyyət pisləşsin, lakin təcili hərəkətlər iqlim dəyişmələrinin ən pis nəticələrini məhdudlaşdıra bilər.
Antropogen amili iqlim dəyişmələrinə təsir edirmi?
İqlim Yer kürəsi tarixi boyunca dəyişib. Lakin təbii səbəblər ötən yüzilliyin xüsusilə sürətli istilənməsini şərtləndirmir. Bu yaxınlarda baş vermiş iqlim dəyişmələrinə antropogen amil səbəb olub, bu da əsasən qazıntı yanacağının – kömür, neft və qazın evlərdə, zavodlarda və nəqliyyatda geniş istifadə edilməsinə görə baş verir. Qazıntı yanacağı yanan zaman istixana qazlarını - əsasən karbon qazını (CO2) atmosferə buraxır. Bu, Yer səthinə yaxın atmosferdə artıq enerjini saxlayaraq, planetin istiləşməsinə səbəb olur.
Sənaye inqilabının əvvəlindən bəri insanlar böyük miqdarda qazıntı yanacağı yandırmağa başladılar, CO2-nin atmosferdə miqdarı təxminən 50 faiz artdı.
İqlim dəyişmələrinin bu günə olan nəticələri hansılardır?
Qlobal orta temperaturun Selsi üzrə 1,1 dərəcə artması o qədər də böyük bir nailiyyət kimi görünməyə bilər. Lakin bu, ətraf mühitə böyük təsir göstərib, o cümlədən istilik dalğaları və leysanlar kimi daha tez-tez və intensiv ekstremal hava şəraiti, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə kömək edən buzlaqların və buz təbəqələrinin sürətlə əriməsi, Arktikada dəniz buzu sahəsinin kəskin azalması, okeanın istiləşməsinə səbəb olub.
İqlim dəyişdikcə insanların həyatı da dəyişir.
Məsələn, Şərqi Afrikanın bəzi rayonları bu yaxınlarda son 40 ilin ən güclü quraqlığını yaşayıb, nəticədə 20 milyondan çox insan şiddətli aclıq təhlükəsi ilə üz-üzə qalıb. 2022-ci ildə Avropada istilik dalğaları ölüm hallarının anormal artmasına səbəb olub.
Gələcək iqlim dəyişmələri dünyaya necə təsir edəcək?
Temperatur artdıqca, iqlim dəyişmələrinin təsiri daha da pisləşir. İqlim Dəyişmələri üzrə Hökumətlərarası Ekspertlər Qrupunun (İDHEQ) məlumatına görə, uzunmüddətli temperatur artımını Selsi üzrə 1,5 dərəcəyə qədər məhdudlaşdırmaq çox vacibdir.
Elm tam əmin deyil, lakin Selsi üzrə 1,5 dərəcəlik istiləşmə ilə müqayisədə 2 dərəcəlik qlobal istiləşmənin nəticələri aşağıdakıları ehtiva edə bilər. Dəniz səviyyəsinin qalxması 1,5 dərəcə ilə müqayisədə 0,1 metr artacaq ki, bu da əlavə 10 milyon insanı risk altında qoyacaq. Mərcan qayalarının 99 faizindən çoxu 1,5 dərəcə Selsi istiləşmə ilə 70-90 faiz ilə müqayisədə yox olacaq. İki dəfə bir çox bitkilər və onurğalılar ərazilərinin yarısından çoxunda uyğun olmayan iqlim şəraitinin təsirinə məruz qalacaqlar. 2050-ci ilə qədər 1,5 dərəcə istiləşmə ilə müqayisədə bir neçə yüz milyon daha çox insan iqlim risklərinə və yoxsulluğa məruz qala bilər.
Hökumətlər iqlim dəyişmələri ilə bağlı nə edir?
2015-ci ildə Parisdə imzalanan Sazişdə 200-ə yaxın ölkə qlobal istiləşməni Selsi üzrə 1,5 dərəcə səviyyəsində saxlamağa çalışacaqlarını öhdəsinə götürüb.
Bu məqsədə nail olmaq üçün 2050-ci ilə qədər sıfır CO2 emissiyasına nail olmaq lazımdır. Xalis sıfır səviyyə istixana qazları emissiyalarının mümkün qədər azaldılması və atmosferdən istənilən qalan emissiyaların aradan qaldırılması deməkdir.
Əksər ölkələr xalis sıfır hədəflərə nail olmağı düşünürlər. Bununla belə, istixana qazlarının səviyyəsi hələ də sürətlə yüksəlir və dünyanın 1,5 dərəcədən yuxarı istiləşməsi "ehtimal olunur", deyə İDHEQ bildirir.
İnsanlar nə edə bilər?
Böyük dəyişikliklər hökumətlərdən və biznes dairələrindən irəli gəlməlidir, lakin fərdlərdən olan kiçik dəyişikliklər kömək edə bilər: daha az uçmaq; daha az enerji sərf etmək; ev izolyasiyasını və enerji səmərəliliyini artırmaq; elektrik avtomobillərinə keçmək və ya avtomobilsiz yaşamaq; qaz mərkəzi isitmə sistemini istilik nasosları kimi elektrik sistemləri ilə əvəz etmək; daha az qırmızı ət yemək.
Digər Xəbərlər
QƏZETİN ÇAP VERSİYASI
XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər
Turizmin əhəmiyyəti
27 Iyul
Qəbələdə turizm infrastrukturu genişlənir
27 Iyul
Azərbaycan qazının Türkiyəyə tədarükü avqust ayında müvəqqəti dayandırılacaq
27 Iyul
Səfir: Azərbaycanla Niderland su problemlərinin idarə edilməsi mövzusunda bənzər sistemlərə malikdir...
27 Iyul
BMT nümayəndəsi: Azərbaycan beynəlxalq səviyyədə Vahid Sağlamlıq yanaşmasının tətbiqi sahəsində gücl...
27 Iyul
Sülh sazişini imzalamağın vaxtı çatıb
27 Iyul
Azərbaycan Respublikası Maliyyə Monitorinqi Xidmətinin informasiya sisteminə inteqrasiya edilən info...
27 Iyul
Bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadə sahəsində layihələrin həyata keçirilməsinə dair Komissiyan...
27 Iyul
Ertuğruloğlu: Azərbaycan, Türkiyə və ŞKTC bir-birilərini dəstəkləməli, ümumi maraqları müdafiə etməl...
27 Iyul
"Azərbaycan Respublikası Hökuməti il ə Türkiyə Respublikası Hökuməti arasında miqrasiya sahəsində əm...
27 Iyul
DİQQƏT ÇƏKƏNLƏR
ÇOX OXUNANLAR
Həqiqətə çağırış25 Iyul 2024
![](/uploads/img/posts/2024/07/25/Clip_23jpg-1721862946.jpg)
Uzaqgörənlik24 Iyul 2024
![](/uploads/img/posts/2024/07/24/1 copyjpg-1721771921.jpg)
Azərbaycan iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal səviyyədə tanınır23 Iyul 2024
![](/uploads/img/posts/2024/07/23/Clip_2jpg-1721686526.jpg)
Azərbaycan Qlobal Cənubla Qlobal Şimal arasında təmasları gücləndirir YENİLƏNİB - 2 VİDEO...21 Iyul 2024
![](/uploads/img/posts/2024/07/20/1721480194305007127_1200x630jpg-1721495783.jpg)
Avropanın Azərbaycana ehtiyacı artır20 Iyul 2024
![](/uploads/img/posts/2024/07/20/Clipjpg-1721423683jpg-1721453251.jpg)
Bütün yollar Qarabağa aparır18 Iyul 2024
![](/uploads/img/posts/2024/07/18/Clip_8jpg-1721248442.jpg)
OXUCU MƏKTUBLARI
NƏŞRLƏRİMİZ
BAŞ REDAKTORDAN
Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!