Azərbaycanda xalq sənətinin bir növü olan dulusçuluğun tarixi çox-çox qədimlərə gedib çıxır. Neolit dövründə meydana gələn dulusçuluqla ilk vaxtlar əsasən qadınlar məşğul  olublar. İnkişaf edərək müstəqil sənət sahəsinə çevrilməsi isə Orta əsrlərin sonlarına gedib çıxır. 
Saxsı qablara tələbat  dulusçuluq mərkəzlərinin yaranmasına səbəb olub.  Bu da demək olar ki, Azərbaycanın bütün vilayətlərini əhatə edib. XVIII əsrin sonu - XIX əsrin əvvəllərində dulusçular əsasən məişətin müxtəlif sahələrində işlədilən çoxlu gil məmulatı hazırlayıblar. Bunlar  məişətdə istifadə olunmaqla təyinatlarına görə bir neçə qrupa bölünüb. Daha çox səhəng, cürdək, bardaq, kuzə, küp, sürahi, dolça, parç qablarına üstünlük verilib. Dulusçular hər növ qab-qacaq istehsal etməyi bacarıblar.
Azərbaycan sənətkarlıq tarixində dulusçuluq və saxsı qablar istehsalı haqqında məlumat ən çox Naxçıvan xanlığının tarixində yer alıb.  Şamaxı, Gəncə  şəhərlərində, eləcə də Şəki xanlığının bir çox qəsəbəsində bu sənət digər yerlərə nisbətən yaxşı inkişaf edib.  Eyni zamanda  ətrafı gil yataqların  zənginliyinə görə  seçilən  Bakı şəhərinin  dulusçuları da  düzəltdikləri  gözoxşayan saxsı qablarla  tanınıblar. 
Nə yaxşı ki, qədim xalq sənətini indinin özündə də yaşadanlar var. Onlardan biri Lənkəranın Separadi kəndindən olan Zahid Əkbərovdur. Ömrünün 60-cı ilini yaşayan Zahid usta uşaqlıqdan dulusçuluğa könül verib. İllər keçdikcə  ata-baba sənətinə daha ürəklə bağlanıb, düzəltdikləri  yalnız ona hörmət qazandırıb.
Zahid usta iş vaxtı babasından ona yadigar qalan 120 yaşlı dulusçuluq çarxından istifadə edir. Həyatda ən  qiymətli  nemət bildiyi çarxa motor qoşaraq onun sürətini bir qədər nizamlayıb. Nəticədə indi işi asan görməklə həm də istehsal tez başa gəlir. Elə yeniliyin hesabına lazım gələrsə  bir gündə 100 piti qabı hazırlamaq olar. 
Ustanın düzəltdiyi  təndirlər də  keyfiyyətli alınır, sifarişçilər tərəfindən razılıqla  qarşılanır. Bundan əlavə, ustanın ərsəyə gətirdiyi saxsı qablar xarici turistləri heyran qoyur, hətta alıb öz ölkələrinə aparırlar. 
Söhbət zamanı Zahid usta bildirdi ki, bu yaxınlarda düzəltdiyi qablardan Laçına  apardılar: "Bu sənətin sirlərini gənc nəslə  öyrədirəm. İndi şagirdlərim var. Sevinirəm ki, qədim tarixə  malik dulusçuluq sənəti itmir..."

Z.ƏLİYEV