Cenevrədə heyrətamiz sürətlə artan plastik tullantıların miqdarı, onların insan sağlamlığına, dəniz həyatına və iqtisadiyyata təsiri ilə mübarizə aparmaq üçün hazırlanmış qlobal sazişi yekunlaşdırmaq üzrə səylər davam edir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, BMT-nin Ətraf Mühit Proqramına (UNEP) görə, beynəlxalq razılaşma imzalanmasa, plastik tullantıların 2060-cı ilə qədər üç dəfə artacağı və insan sağlamlığına ciddi ziyan vuracağı proqnozlaşdırılır.
UNEP-in himayə etdiyi danışıqlar 2022-ci ildə BMT-yə üzv dövlətlərin iki il ərzində dəniz mühiti də daxil olmaqla plastik çirklənmə böhranına son qoymaq üçün beynəlxalq hüquqi qüvvəyə malik sənədi hazırlamaq və inkişaf etdirmək qərarından sonra keçirilir. Qeyd olunur ki, problemin miqyası böyükdür, çöplər, stəkanlar və qarışdırıcılar, daşıyıcı çantalar və kosmetika kimi bir neçə dəfə istifadə olunan məhsullar okeanlarımızı çirkləndirir.
İmzalanacaq sənədin tərəfdarları onu əhəmiyyətinə görə Paris İqlim Sazişi ilə müqayisə edirlər. Onlar, həmçinin xam nefti və təbii qazı plastiklərin tikinti bloklarını təmin edən neft dövlətləri tərəfindən sövdələşməyə qarşı qaldırıldığı iddia edilən təzyiqə də işarə ediblər.
UNEP-in icraçı direktoru İnger Andersen deyib: “Biz plastik çirklənmə böhranından çıxış yolumuzu təkrar seçə bilməyəcəyik: dairəvi iqtisadiyyata keçidə nail olmaq üçün sistemli transformasiyaya ehtiyacımız var”.
Hökumətlərarası Danışıqlar Komitəsinin (INC) İsveçrə şəhərində toplanan danışıqlar üçün hazırladığı mətnə görə, sazişin məqsədi “plastik dairəviliyi təşviq etmək və onların ətraf mühitə sızmasının qarşısını almaq üçün” dizayndan istehsala və utilizasiyaya qədər müxtəlif tədbirləri tətbiq etməkdir. Belə ki, 22 səhifəlik INC sənədində sətir-sətir müzakirə olunacaq 32 layihə var. Mətn danışıqlar üçün başlanğıc nöqtəsi kimi xidmət edəcək.
Avqustun 5-dən 14-dək - 10 gün ərzində 179 ölkədən olan nümayəndə heyətləri, o cümlədən alimlər, ekoloqlar və sənaye təmsilçiləri də daxil olmaqla 618 müşahidəçi təşkilatdan 1900-dən çox digər iştirakçı BMT-nin Cenevrə şəhərindəki ofisində INC mətnini araşdıracaqlar.
Müzakirələrin əsas məqsədi qeyri-plastik əvəzedicilər və digər daha təhlükəsiz alternativlər kimi plastikdən istifadəni azaltmaq üçün sınaqdan keçirilmiş metodları bölüşməkdir. Cenevrədəki danışıqlardan əvvəl “The Lancet” tibb jurnalı plastiklərdə istifadə olunan materialların insan həyatının hər mərhələsində geniş xəstəliklərə səbəb olduğu barədə xəbərdarlıq dərc edib.
Jurnalda istinad edilən iyirmidən çox sağlamlıq mütəxəssisinin fikrincə, körpələr və gənc uşaqlar bu çirklənməyə xüsusilə həssasdırlar. “Plastiklər insanların və planetlərin sağlamlığı üçün ciddi, artan və az tanınan təhlükədir və sağlamlıqla bağlı ildə 1 5 trilyon dollardan çox iqtisadi itkilərə səbəb olur”, -deyə jurnalın materialında bildirilir. Əlavə edilir ki, təkcə 2024-cü ildə bəşəriyyətin 500 milyon tondan çox plastik istehlak edəcəyi proqnozlaşdırılırdı və bunun 399 milyon tonu tullantıya çevriləcək”.
Ən son proqnozlar göstərir ki, ətraf mühitə plastik sızıntısı 2040-cı ilə qədər 50 faiz artacaq. Plastik çirklənmədən dəyən zərərin dəyəri isə 2016-cı ildən 2040-cı ilə qədər 281 trilyon dollara qədər arta bilər.
