XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının elə bir tanınmış siması yoxdur ki, akademik Bəkir Nəbiyev onun fəaliyyətini, ömür yolunu araşdırmasın. Firudin bəy Köçərlidən başlanan bu estafet bugünə kimi ardıcıllıqla davam etməkdədir. Azərbaycan ədəbiyyatının ilk tarixçisi kimi şöhrət qazanmış Firudin bəy Köçərlinin üzərinə düşən missiyanı XXI əsrdə yerinə yetirən Bəkir Nəbiyev həm milli ədəbiyyatın, həm də ədəbi tənqidin ağsaqqalıdır. İllər boyu kərpic-kərpic hördüyü söz mülkünün inciləri oxuculara təqdim edildikcə bir daha onun mükəmməl, cəfakeş əməyi qarşısında heyrətlənməyə bilmirsən.

Bu yaxınlarda "Çaşoğlu" nəşriyyatında işıq üzü görmüş "Elmlə şeir qovuşanda" adlı kitabında müəllifin məqalə, rəy, nitq və xatirələri toplanıb. Filologiya elmləri doktoru Vilayət Quliyevin ön söz əvəzi yazdığı "Bizim Bəkir müəllim" məqaləsində oxuyuruq: "Bəkir Nəbiyev filologiya elmimizin flaqmanı sayılan Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, çoxcildlik "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin" baş redaktoru, müxtəlif elmi şuraların, ictimai təşkilatların, qəzet və jurnalların redaksiya heyətinin üzvü, ədəbi həyat faktlarına anında həssaslıqla münasibət bildirən fəal mövqeli tənqidçi, ədəbiyyatşünas və ictimai xadimdir".

Dörd bölmədən ibarət olan kitabda müəllif ədəbi irsimizin tədqiqində önəmli məsələlərə toxunaraq çağdaş humanitar düşüncə axarında klassik Azərbaycan poeziyası və muğam, Avropa mədəniyyətinə açılan pəncərə, müstəqillik dövrünün ədəbiyyatı istiqamətində qələmə aldığı məqalələri oxuculara təqdim edir.

Üzeyir Hacıbəyli, Mir Cəlal, Rəsul Rza, Mehdi Hüseyn, Bəxtiyar Vahabzadə, Elçin və digərləri haqqında qələmə alınan portret-cizgilərdə Bəkir Nəbiyevin öz qəhrəmanlarına olan rəğbəti səmimiyyətlə ifadə edilib. O, azərbaycançılıq, türkçülük məfkurəsinə dərindən bağlı olan insanlar haqqında həmişə təbii və cəlbedici, eləcə də sevgi ilə yazmağı və danışmağı bacaran düşüncə sahibidir. Bu səbəbdən də mövqeyini bildirdiyi, yaradıcılığı ilə əlaqədar söz dediyi qəhrəmanların ünvanına müəllifin pərəstişi açıq duyulur.

Kitabda müxtəlif illərdə qələmə alınan rəylər də toplanmışdır. Bəkir Nəbiyevin Nərgiz xanım Paşayevanın doktorluq əsərinə yazdığı rəydə Azərbaycan ədəbiyyatşünaslıq elminə istedadı, düşüncə sərbəstliyi ilə seçilən bir alimin gəlişi alqışlanır.

"Məruzə və nitq, xatirə yarpaqları" adlanan sonuncu bölmədə müəllif Azərbaycan ədəbiyyatı ilə yanaşı, dünya ədəbi prosesinin diqqət mərkəzində dayanan yazıçılar barəsində öz xatirələrini toplamışdır. Burada biz istər Azərbaycan poeziyasının, istərsə də dünya ədəbiyyatının zirvəsində dayanan çox tanınmış, şöhrətli insanların bədii portreti ilə üzləşirik. Mirzə Ələkbər Sabirdən başlayaraq yazıçı Əlfi Qasımova kimi, eləcə də xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyev, xalq şairi Məmməd Araz, əruzşünas Əkrəm Cəfər, filosof-alim Fuad Qasımzadə və başqaları ilə əlaqədar Bəkir Nəbiyevin qələmə aldığı yazılarda biz bu unudulmaz insanların çoxumuza bəlli olmayan məziyyətlərindən xəbər tuturuq.

Kitabın redaktoru AMEA-nın müxbir üzvü, Dövlət mükafatı laureatı Teymur Kərimlidir. Yeni nəşr kütləvi oxucular üçün nəzərdə tutulsa da, ondan ali məktəblərin filologiya fakültəsində təhsil alan tələbələr xüsusilə istifadə edə bilərlər. Çünki hər bir məqalənin, rəyin və xatirənin həm də öyrədici xüsusiyyəti var. Böyük məharətlə hörülən söz "mülkü"nün hər bir kərpici qiymətlidir.

F.XƏLİLZADƏ,

"Azərbaycan"