“Şahdəniz” Azərbaycana həm də müasir texnologiyalar gətirir
Üstəlik, bu layihə əhalinin məşğulluğunun təminatına dəstək verir
Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun məlumatına görə, cari ilin ilk 5 ayında “Şahdəniz” yatağından 62,176 milyon ABŞ dolları həcmində gəlir əldə olunub. Bu, qazın və kondensatın satışından əldə edilən gəlirdir. İlin əvvəlindən iyun ayının 1-dək təkcə kondensatın gəlirləri 57,131 milyon dollar təşkil edib.
“Şahdəniz” 15 ildən çoxdur Azərbaycanın, Gürcüstanın və Türkiyənin qazla təminatına mühüm töhfə verir. Keçən ilin sonundan isə bu yatağın sərvətindən Avropadakı qaz istehlakçıları da bəhrələnirlər. “Şahdəniz”in kondensatı isə 2006-cı ildən tam sistem kimi fəaliyyət göstərən Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəmərinə vurulur. İki mərhələdə işlənməsi, istismar quyularının sayının artması, əməliyyatlar zamanı ən yeni texnika və texnologiyalardan istifadə edilməsi “Şahdəniz”in hasilatının və nəticədə karbohidrogenlərin satışından gəlirlərin getdikcə çoxalmasına səbəb olur.
Lakin “Şahdəniz”in gətirdiyi fayda bununla məhdudlaşmır. Bu yatağın işlənməsinin xeyri həm də bir çox sahələrdə yerli potensialın və texnoloji imkanların artmasına təkan verməsidir. Məsələn, “Şahdəniz-2” üçün platformaların və sualtı infrastrukturun inşası sayəsində Azərbaycanın əsas tikinti müəssisələrində təkmilləşdirmə işləri aparılmışdır. Bayıl zavodunun platformalar, “BOS Shelf” istehsalat sahəsinin isə yeni sualtı konstruksiyalar inşa etmək imkanları genişləndirilmiş və inkişaf etdirilmişdir. “Şahdəniz-2” dəniz platformalarının istehsalı ilk dəfə tam olaraq yerli səviyyədə Azərbaycanın yerli resursları və imkanlarından istifadə edilərək həyata keçirilmişdir. Eləcə də yerli təchizat strategiyası yerli müəssisələrin daha da inkişaf etməsini stimullaşdıraraq yüzlərlə Azərbaycan şirkətinə neft-qaz sənayesi layihələri üçün təchizatçı olmağa imkan vermişdir.
“Şahdəniz”in operatoru olan BP şirkətinin bu barədə məlumatlarında bildirilir ki, layihə ölkənin dəniz gəmilərindən geniş istifadəyə də şərait yaratmışdır. Məxsusi olaraq “Şahdəniz” üçün inşa edilib istifadəyə verilmiş müasir “Xankəndi” gəmisi hazırda yataqda uğurla fəaliyyət göstərir.
“Şahdəniz” layihəsi hər iki mərhələsində tikinti və istismar əməliyyatları çərçivəsində regionun sakinləri üçün əhəmiyyətli məşğulluq imkanları təmin etmişdir. “Şahdəniz-1”in işə salınmasında 5000 nəfərdən çox insanın məşğulluq problemi həll olunmuşdur. “Şahdəniz-2”nin işlənməsinin pik həddində isə Azərbaycanda və Gürcüstanda 30 mindən çox iş yeri yaradılmış və ümumi iş saatları 180 milyondan çox olmuşdur.
Layihənin tikinti və sonrakı istismar dövründə yerli işçi qüvvəsinin bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün hərtərəfli təlim və təhsil proqramları təmin edilmişdir. “Şahdəniz” həmçinin sosial investisiya layihələri ilə Azərbaycanı iqtisadiyyatını gücləndirməkdə dəstəkləyir.
“Şahdəniz”, eləcə də Xəzərə qabaqcıl texnoloji təcrübə gətirmişdir. Belə ki, yatağının işlənməsi zamanı ortaya bir sıra texniki çətinliklər çıxdı. Bunlar strukturun dərin sularda yerləşməsi və nəhəng coğrafi ərazini əhatə etməsi səbəbindən lay-kollektora girişin mürəkkəbliyi, qazma zamanı baş verən yüksək təzyiqlər və s. idi. Bu və digər çətinliklərin öhdəsindən gəlmək üçün qabaqcıl sualtı və qazma texnologiyaları tətbiq olundu. Onların bəziləri Xəzərdə ilk dəfə istifadə edilirdi.
Məlumdur ki, “Şahdəniz” 10 sualtı manifoldu və 26 sualtı quyunu birləşdirən 500 kilometr axın xəttinə malik dünya səviyyəli bir sualtı hasilat sistemidir. Burada dünyanın ən çətin yüksəktəzyiqli quyularından qaz çıxarmaq üçün yeni qazma və tamamlama üsulları istifadə edilir.
Təzyiqə qarşı yüksək etibarlığa malik qoruyucu klapan Xəzər dənizində ilk dəfə istifadə olunan daha bir yenilikdir. Manifold təzyiqi əvvəlcədən təyin olunmuş səviyyəni aşdıqda bu klapan cəmi 15 saniyədə bağlana bilir və bununla ən yüksək təhlükəsizlik standartlarına nail olunur.
Birbaşa elektrik isitmə də müasir texnologiyalardandır. Bundan dənizin 500 metr dərinliyində yüzlərlə kilometr boru kəməri ilə axan neft və qazın soyumasının, parafinləşməsinin və sürətlə yığılaraq tıxanmaya səbəb olan, hidrat adlandırılan buz parçalarının əmələ gəlməsinin qarşısını almaq üçün istifadə edilir.
“Şahdəniz”də ilk dəfə olaraq nasos-kompressor boruları üçün asqı da işlədildi. Diametri cəmi 7 düym olan bu xırda avadanlıq quyudakı boruları sualtı sistemlə birləşdirərək axın sürətini artırmağa kömək edir.
Genişləndirilə bilən bərk boru elementləri də mütəxəssislər tərəfindən yüksək dəyərləndirilir. Çünki bu elementlər daha dərin lülə intervallarının nisbətən böyük ölçüdə qazılmasına və qoruyucu kəmər quraşdırılmasına imkan verir.
Səngəçal terminalında istiliyin utilizasiyası qurğuları fiziki olaraq terminaldakı kompressorların qaz turbinlərinə bərkidilmişdir. Onlar qaz turbinindən çıxan işlənmiş qazı tutaraq terminal boyu istilik təmin etmək üçün istifadə olunur. Bu istilik dəyişdiriciləri emissiyaların azaldılmasına kömək göstərir.
“Şahdəniz” yatağı hələ uzun illər öz sərvətləri ilə Azərbaycandakı, regiondakı və Avropadakı istehsalçılara xidmət edəcək. Layihə uğurla davam etdikcə xalqımıza birbaşa və dolayısı ilə fayda, xeyir-bərəkət gətirəcək.
Flora SADIQLI,
“Azərbaycan”
Digər Xəbərlər
QƏZETİN ÇAP VERSİYASI
XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər
Xankəndidə silah-sursat aşkarlanıb
29 Mart
Azərbaycan neftinin qiyməti 89 dolları ötüb
29 Mart
Füzuli sakini: Gözəl günlərimiz bundan sonra daha çox olacaq
29 Mart
Keçmiş məcburi köçkün: Düşünürəm ki, artıq bütün şəhidlərimizin ruhu şaddır
29 Mart
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb
29 Mart
ABŞ Baltimordakı körpünün bərpasına 60 milyon dollar ayırıb
29 Mart
Pentaqon: Rusiya ABŞ-ın terror aktı ilə bağlı xəbərdarlığına məhəl qoymayıb
29 Mart
Paşinyan separatçıları hədələdi
29 Mart
Vətən qarşısındakı övladlıq borcunu şərəflə yerinə yetirdi
29 Mart
İçdiyi hərbi anda sadiq qaldı
29 Mart
DİQQƏT ÇƏKƏNLƏR
Bütöv Azərbaycanın Zəfər tonqalı20 Mart 2024
Parçalanmış dünyanın bərpasına töhfə19 Mart 2024
QHT-lərin maliyyə tələbi Agentliyin illik qrant büdcəsindən 4 dəfə çoxdur - MÜSAHİBƏ18 Mart 2024
Prezident İlham Əliyev və NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq mətbuata bəyanatla çıxış ediblər YE...17 Mart 2024
Fransa növbəti dəfə ifşa olundu16 Mart 2024
ÇOX OXUNANLAR
Xoş niyyətlər bayramı20 Mart 2024
Azərbaycan Qafqazda sülhü də bərqərar edəcək19 Mart 2024
Prezident İlham Əliyev Xankəndi şəhərində Novruz tonqalını alovlandırıb və Azərbaycan xalqını bayram...18 Mart 2024
Natəvanın heykəlinə qarşı vandalizm Fransa tarixinin utancverici hadisəsidir17 Mart 2024
Bakı Forumunda Azərbaycanın COP29-a evsahibliyi etməsi dəstəkləndi16 Mart 2024
Hücum diplomatiyasından hücum taktikasına14 Mart 2024
OXUCU MƏKTUBLARI
NƏŞRLƏRİMİZ
BAŞ REDAKTORDAN
Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!