“Gündoğan”da ruha şəfa
Qədim yapon təbabəti ümumilikdə Çin təbabətinin təsiri altında olsa da, qaynağını mifologiya və yerli dinlərdən olan şintoizmdən alıb. “Tanrıların yolu” mənasına gələn şintoizmdə təbiətdəki hər şeyin ruhunun olduğuna inam var. Bu əsaslar üzərində qurulan Şiatsu və Reiki kimi populyar üsullar yapon təbabətinin təməlini təşkil edir.
Qədim Yaponiyada tibb daha çox sehrə bənzəyirdi, folkloru, əfsanələri, mifləri və mərasimləri mənimsəmiş formada idi. Antik Yaponiyanın tarixinə aid ən qədim yazılı mənbələrdən olan “Nihon seki” kitabında (VII əsr) iki tanrının - Suku-na-hikona-no mikoto və Oho-ana-muchi-no mikotonun qüvvələrini necə birləşdirdikləri və insanlar üçün müxtəlif xəstəliklərin müalicə üsullarını təyin etdikləri göstərilir. Həm də bu tanrıların müxtəlif fəlakətlərdən qoruyan ayinlər və sehr yaratmağı bacardıqları qeyd olunur.
Qədim yaponlar əksər xəstəliklərin əsas səbəbini pis ruhların və ya cinlərin hərəkətində axtarırdılar. Buna görə də müalicələrinin ən çox yayılmış üsulu cinləri qovmaq üçün müxtəlif ayinlər həyata keçirmək idi. Xəstəliklərdən qurtulmaq üçün tanrıların, o cümlədən heyvanların fiqurlarından fəal şəkildə istifadə ediblər.
Bununla yanaşı, yaponlarda çox qədimlərdən bitkilərlə müalicə üsulları da geniş yayılmışdı. Qədim yapon yazılı mənbəsi olan “Kojiki”də müalicəvi xüsusiyyətlərə malik 40-dan çox dərman bitkisi, heyvan orqanları və minerallar təsvir edilib. Hörümçək toru qanaxmanı dayandırmaq üçün istifadə olunar, horseradiş vasabi bitkisi antiseptik, yandırılmış mollusks (yumşaqbədənlilər) qabıqlarının külləri yanıqlar, bir sıra bitkilərin tozcuqları irinli yaralar, bəzi bitkilərin suyu yaralar və aşınmalar üçün, mineral bulaq sularından qızdırma zamanı istifadə olunub.
Sehrli mərasimlər və Buddist təbabəti
“Nihon seki” kitabına görə, V əsrdə Yaponiyaya həm Çinin Şərqi Jin əyalətindən, həm də Koreyanın Silla və Goguryeo şəhərlərindən həkimlər gəlib. VI əsrdə isə Baekje və Silladan, eyni zamanda bir neçə Çin vilayətindən şəfaçılar Yaponiyaya gəliblər. İlk olaraq 594-cü ildə buddist Şitenno-ji məbədində adi insanların müalicəsi üçün xəstəxana tipli bir yer də yaradılıb.
Çin və Koreyadan sonra yapon tarixinin Asuka dövründə ((538-710) buddist tibbi Yaponiyada geniş yayılıb. O vaxtdan sonra tibb şərti olaraq üç komponentə bölünüb: sehrli mərasimlər və dərman müalicəsi olan xalq üsulları, çinli həkimlərin üsulları və Buddist təbabəti.
Yaponiyanın Nara dövründə (710-794) tələbələr Çin tibb qanunlarını ətraflı öyrənməyə başlayıblar. Bundan sonrakı Heyan dövründə xəstəliklər və onların müalicələri haqqında ilk yapon yazıları ortaya çıxıb. Bu barədə ən birinci Ueyk Hiroyonun “Tibbi Kanonun Böyük Əsası”, ardından İzumo Hirosada və Abe Manao tərəfindən “Daido dövrünün terapevtik metodlarının təsnifatı” kitabları və daha sonra 100 kitab yazılıb. Həmin vaxtdan tibb tədqiqat, müalicə metodları və xəstəliyin qarşısının alınmasını əhatə edən bir elm olaraq qəbul edilməyə başlanıb.
XIX əsrin ikinci yarısından etibarən Yaponiyada təməllərə söykənərək tibbin akademik elmi metodlarının öyrənilməsi üçün qərar qəbul olunub. 1868-1914-cü illər arasında təxminən 1200 yapon tələbəsi ən yaxşı professorlardan Avropa təbabətinin qabaqcıl metodlarını öyrənmək üçün Almaniyanın müxtəlif şəhərlərinə göndərilib.
Təbabətin inkişafına töhfə
Bir çox yapon tədqiqatçı və həkimləri tibbin inkişafına töhfə veriblər. Yapon mikrobiologiyasının qurucularından olan Kitasato Sibasaburo 1890-cı ildə tetanusa səbəb olan bir bakteriyanı (Clostridium tetani) təcrid edib və E.Berinqlə birlikdə tetanus və difteriya toksinlərinin antigen xüsusiyyətlərini ortaya qoyub.
Seisu Hanaoka (1760-1835) ümumi anesteziyanı icad edən ilk həkimlərdən sayılır. Hanaoka tərəfindən təklif edilən metod unikaldır, çünki yalnız bitki mənşəli tibbi biliklərə əsaslanaraq hazırlanıb. Onun “Tsusensan” adı verdiyi dərman müxtəlif otların ekstraktlarının qarışığına əsaslanıb. Bu dərmanı qəbul edən şəxs yuxuya gedər və ağrılara reaksiya göstərməzdi.
1804-cü ilin (və ya 1805) oktyabr ayında Hanaoka anesteziyadan istifadə edərək ilk əməliyyatını edib. Həkimin xəstəsi döş xərçəngi olan 60 yaşlı Aya Kan idi. Əməliyyat müvəffəqiyyətlə keçib, lakin şiş çox gec çıxarıldığı üçün xəstə daha sonra metastazdan vəfat edib.
Digər Xəbərlər
QƏZETİN ÇAP VERSİYASI
XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər
XƏBƏRDARLIQ: Hava şəraiti dəyişəcək, külək, yağış, qar, daşqın və sel gözlənilir
29 Mart
Rəcəb Tayyib Ərdoğan may ayında Vaşinqtona səfər edəcək
29 Mart
Energetika naziri Qazaxda vətəndaşlarla görüşüb
29 Mart
Türkiyədə bələdiyyə seçkilərinə hazırlıq başa çatıb
29 Mart
“2026-cı ilə qədər 6000 keçmiş məcburi köçkünün peşə təliminə cəlb olunması nəzərdə tutulub” - AÇIQL...
29 Mart
"Aqroservis" ASC-nin sədr müavini Zaqatalada vətəndaşları qəbul edib, təsərrüfatlarla tanış olub...
29 Mart
Almaniyada kimlər daha çox pensiya alır?
29 Mart
Havada toz müşahidə olunur
29 Mart
Ceyhun Kərəmov: Böyük Qayıdış regionda peşə təhsili sistemi üçün də yeni imkanlar açır - YENİLƏNİB...
29 Mart
İsveçrənin hidrogen qatarı rekord vurub
29 Mart
DİQQƏT ÇƏKƏNLƏR
Bütöv Azərbaycanın Zəfər tonqalı20 Mart 2024
Parçalanmış dünyanın bərpasına töhfə19 Mart 2024
QHT-lərin maliyyə tələbi Agentliyin illik qrant büdcəsindən 4 dəfə çoxdur - MÜSAHİBƏ18 Mart 2024
Prezident İlham Əliyev və NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq mətbuata bəyanatla çıxış ediblər YE...17 Mart 2024
Fransa növbəti dəfə ifşa olundu16 Mart 2024
ÇOX OXUNANLAR
Xoş niyyətlər bayramı20 Mart 2024
Azərbaycan Qafqazda sülhü də bərqərar edəcək19 Mart 2024
Prezident İlham Əliyev Xankəndi şəhərində Novruz tonqalını alovlandırıb və Azərbaycan xalqını bayram...18 Mart 2024
Natəvanın heykəlinə qarşı vandalizm Fransa tarixinin utancverici hadisəsidir17 Mart 2024
Bakı Forumunda Azərbaycanın COP29-a evsahibliyi etməsi dəstəkləndi16 Mart 2024
Hücum diplomatiyasından hücum taktikasına14 Mart 2024
OXUCU MƏKTUBLARI
NƏŞRLƏRİMİZ
BAŞ REDAKTORDAN
Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!