Dəyərlərdən gələn işıq
Azərbaycanın mədəniyyət inciləri UNESCO-nun nadir əsərləri siyahısında layiqli yer tutur
İkinci Dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra, 1945-ci ilin 1-16 noyabrında Londonda BMT-nin təhsil və mədəniyyət təşkilatının yaradılması üzrə konfransı keçirilib. Fransa və Böyük Britaniyanın təklifinə əsasən, nümayəndələr dünyanın həqiqi mədəniyyətini yarada biləcək qurum barədə qərar qəbul ediblər. 1945-ci il noyabrın 16-da 37 dövlətin iştirakı ilə BMT-nin elm, təhsil və mədəniyyət, informasiya və kommunikasiya üzrə ixtisaslaşdırılmış təsisatı olan UNESCO-nun yaranmasını təsdiq edən nizamnaməsi imzalanıb.
UNESCO-nun əsas məqsədi irqindən, cinsindən, dilindən və dinindən asılı olmayaraq, təhsil, elm və mədəniyyət sahələri üzrə xalqların əməkdaşlığını genişləndirmək yolu ilə sülhün və təhlükəsizliyin möhkəmlənməsinə kömək, qanunvericiliyi və ədaləti, insanın əsas hüquq və azadlıqlarını təmin etməkdir. Bu, 20 üzv dövlətdən ibarət qurum 1946-cı ilin 4 noyabrında rəsmi fəaliyyətə başlayıb. Hazırda 195 ölkə və 10 assosiativ üzvdən ibarətdir.
Ölkəmiz bu təşkilata 3 iyun 1992-ci ildə üzv qəbul edilib. Üzvlüyə qəbul edildikdən sonra UNESCO ilə qarşılıqlı əməkdaşlığın təşkil və təmin edilməsi məqsədilə dövlətimiz tərəfindən zəruri normativ hüquqi baza yaradılıb. Hazırda Azərbaycan bu konvensiyanın fəal iştirakçısıdır. İldən-ilə Azərbaycan-UNESCO əlaqələri xeyli genişlənməkdədir.
UNESCO tarixinin daha bir əlamətdar hadisəsi Parisdəki qərargah-mənzilində 2003-cü il sentyabrın 29-dan oktyabrın 17-dək keçirilmiş və 35800 üzvün, həmçinin 5 dövlət başçısı və 300 nazirin iştirak etdiyi baş konfransının 32-ci sessiyasının “Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında” Konvensiyanın qəbul edilməsi olub. Sənəddə BMT-nin 1948-ci il “İnsan hüquqları haqqında Ümumi Bəyannaməsi”nə, 1966-cı il İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakta, 1966-cı il Mülki və siyasi hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakta, həmçinin UNESCO-nun 1972-ci il “Dünya mədəni və təbii irsin mühafizəsi haqqında Konvensiyası”na, 1989-cu il “Ənənəvi mədəniyyətin və folklorun qorunub saxlanmasına dair Tövsiyəsi”nə, 2001-ci il “Mədəni müxtəliflik haqqında Ümumi Bəyannaməsi”nə istinad edilib.
O dövrdə artıq qeyri-maddi mədəni irsin bir çox formaları unudulmaqda, yaxud məhv olmaqda idi. Onların mühafizəsi, qorunub yaşadılması zərurəti yaranmışdı. Konvensiya qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin beynəlxalq hüquqi qorunması sahəsində qəbul edilmiş ən başlıca sənəd oldu. Sənəddə irsin təzahür formaları müəyyənləşdirildi, eyni zamanda, onun qorunma üsulları dəqiqləşdirildi və dövlətlərin üzərinə öhdəliklər qoydu.
Konvensiyanın məqsədlərinə müvafiq olaraq, yalnız insan hüquqları haqqında mövcud beynəlxalq hüquqi aktlara, eləcə də icmalar, qruplar və ayrı-ayrı şəxslər arasında qarşılıqlı hörmət və sabit inkişaf tələblərinə uyğun gələn qeyri-maddi mədəni irs olaraq diqqətə alınır. Bu irsin daşıyıcısı kimi dil də daxil olmaqla, şifahi ənənələr və ifadələr; ifaçılıq sənətləri; sosial təcrübələr, mərasimlər, bayram tədbirləri; təbiətə və kainata aid bilik və təcrübələr sənəddə əsas götürülən nümunələrdir.
Konvensiyanın 16 və 17-ci maddələrinə əsasən, “Bəşəriyyətin qeyri-maddi mədəni irsinin Reprezentativ Siyahısı” və “Təcili qorunmaya ehtiyacı olan qeyri-maddi mədəni irsin Siyahısı” tərtib edilib.
Azərbaycan bu konvensiyaya Prezident İlham Əliyevin 2006-cı il oktyabrın 2-də imzaladığı “Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında” qanuna əsasən qoşulub.
Azərbaycan-UNESCO münasibətlərinin inkişafında və gücləndirilməsində Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, UNESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevanın xidmətləri təqdirəlayiqdir.
Görülən işlər nəticəsində Azərbaycanın maddi və mənəvi irsinin nümunələri UNESCO-nun nadir əsərləri siyahısında yer alıb. Ötən illər ərzində Azərbaycanın tarixi maddi-mədəni irs nümunələri olan İçərişəhər Tarixi-Memarlıq Qoruğu, Şirvanşahlar sarayı, Qız qalası, Qobustan Dövlət Tarixi-Bədii Qoruğu UNESCO-nun Ümumdünya Maddi-Mədəni İrs Siyahısına, Şəki şəhəri UNESCO-nun “Yaradıcı şəhərlər şəbəkəsi” siyahısına daxil edilib. Həmçinin Azərbaycana aid 13 qeyri-maddi mədəniyyət nümunəsi - Azərbaycan muğamı, Azərbaycan aşıq sənəti, Azərbaycanda xalçaçılıq sənəti, tarın hazırlanması və onun ifa edilməsi, Çövkan - Azərbaycanda Qarabağ atı ilə oynanılan ənənəvi oyun, Azərbaycan kəlağayısı, Lahıc misgərlik sənəti, lavaş, Novruz bayramı, kamançanın hazırlanması və onun ifa edilməsi, dolma hazırlama və paylaşma ənənəsi, “Kitabi-Dədə Qorqud”, Naxçıvanın ənənəvi qrup rəqsləri - yallı (köçəri, tənzərə) “Qeyri-maddi mədəni irs siyahısı”ndadır.
Ölkəmizin UNESCO ilə ən vacib fəaliyyət istiqamətlərindən biri də erməni işğalçıları tərəfindən dağıdılmış nadir mədəniyyət inciləri haqqında məlumatların dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, həmin abidələrin, mədəniyyət ocaqlarının bərpası, qarət olunub respublikadan çıxarılmış sənət əsərlərinin qaytarılması məsələləridir.
Zöhrə FƏRƏCOVA,
“Azərbaycan”
Digər Xəbərlər
QƏZETİN ÇAP VERSİYASI
XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər
“Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Elektroenergetika haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanun...
19 Mart
“Məcburi dövlət sosial sığortası üzrə ödəmələrin və əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmiş işçilərə sı...
19 Mart
“Qeyri-müntəzəm sərnişin daşınması üçün formulyarın forması”nın təsdiq edilməsi haqqında...
19 Mart
“Qida təhlükəsizliyi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 25.1.1–25.1.6-cı maddələrində nəzər...
19 Mart
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2023-cü il 3 noyabr tarixli 399 nömrəli Qərarı ilə təsd...
19 Mart
“Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Telekommunikasiya haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununu...
19 Mart
“Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Dağınıq skleroz xəstəliyinə tutulmuş şəxslərə dövlət qayğısı...
19 Mart
Azercell abunəçilərinin nəzərinə:
19 Mart
"Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti ASCO-nun struktur idarələrinə tələb olu...
19 Mart
"Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti ASCO-nun struktur idarələrinə tələb olu...
19 Mart
DİQQƏT ÇƏKƏNLƏR
Dostluqdan müttəfiqliyə14 Mart 2024
Azərbaycan islamofobiya ilə mübarizədə öndə gedir12 Mart 2024
Prezident İlham Əliyev və Prezident Kasım-Jomart Tokayev mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər YENİLƏN...11 Mart 2024
Mərhəmətin zərif rəmzi08 Mart 2024
Yüksək beynəlxalq etimadın növbəti nümunəsi07 Mart 2024
ÇOX OXUNANLAR
Hücum diplomatiyasından hücum taktikasına14 Mart 2024
Azərbaycan və Qazaxıstan enerji sahəsində də birgə addımlayır13 Mart 2024
Kasım-Jomart Tokayev: Qazaxıstan və Azərbaycan əməkdaşlığın yeni dövrünə qədəm qoyur10 Mart 2024
Azərbaycan beynəlxalq "yaşıl enerji" mərkəzinə çevrilir10 Mart 2024
Xoşbəxt qadın güclü cəmiyyətin təməlidir08 Mart 2024
Albaniya Azərbaycanın dəstəyini yüksək dəyərləndirir06 Mart 2024
OXUCU MƏKTUBLARI
NƏŞRLƏRİMİZ
BAŞ REDAKTORDAN
Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!