Məlum olduğu kimi, dünyada baş verən iqlim dəyişikliyindən ən çox əziyyət çəkən sahə aqrar sektordur. Bu sahədə inkişafın təməlində duran başlıca faktor havaların əkinçilik üçün yararlı olmasından asılıdır. Aşırı yağışlar, quraqlıq və digər təbiət hadisələri dünyada məhsuldarlığın aşağı düşməsinə səbəb olur.
İqlim dəyişikliyi səbəbi ilə fermerlərə dəyən ziyan bu sahənin rentabelliyinə mənfi təsir göstərir. Bu üzdən əkinçiliklə məşğul olanların məhsul yetişdirməsinə maraq azala bilər. Belə hal dünyada olan ərzaq çatışmazlığını daha da gərginləşdirir. Digər tərəfdən, ərzaq qiymətlərinin daha da bahalaşması insanların normal qida ilə təminatını çətinləşdirir.
Dünyada dövlətlərin ən çox subsidiya və digər güzəştlərə ayırdığı sahə aqrar sektordur. Ölkəmizdə də bu sahənin inkişafı dövlətin diqqət mərkəzindədir. Azərbaycan dünyada kəndliyə ən çox güzəştlər tətbiq edən ölkələrdəndir. Belə ki, ölkəmizdə aqrar sektorda çalışanlar torpaq vergisindən savayı bütün növ vergilərdən azad olunub və bununla yanaşı, çoxsaylı güzəştlərdən də istifadə edirlər.
Dövlətin fermerlerə etdiyi güzəştlərdən biri də onların aqrar sığortaya cəlb olunmasıdır. Azərbaycanda fermerlərə sığorta haqqının 50 faizi dövlət tərəfindən ödənilir. Kəndli də yaradılan imkandan istifadə edib təsərrüfatını sığorta edir ki, bu da onun qarşılaşa biləcəyi ziyandan qorunmasına güvən verir. Belə olan halda fermerlər əmindirlər ki, bütün hallarda onlara dəyən ziyan növbəti il üçün yenidən əkib-becərməyə mane yaratmayacaq.
Dövlət dəstəyi fermerlərin aqrar sığortaya marağını ildən-ilə artırır və bu sektorda yüksək dinamika müşahidə olunur. Hazırda dövlət dəstəyi ilə tətbiq olunan sığorta mexanizmi ümumilikdə 41 növ bitki və bitki məhsulunu əhatə edir.
Aqrar Sığorta Fondu 2025-2026-cı illər əkin mövsümü üzrə meyvə bağlarının sığortalanma dövrünün başlandığını bildirir. Aqrar Sığorta Fondu meyvə bağlarını çoxsaylı risklərdən - dolu, qasırğa, fırtına, sel və subasma, leysan, şaxtavurma (donvurma), normadan artıq yağan qar yağıntıları, üçüncü şəxslərin hərəkətləri, yanğın, dolu yağması nəticəsində keyfiyyət itkisi kimi risklərdən sığorta edir. Bununla yanaşı, aqrar sığorta meyvə bağlarını bitki xəstəlikləri, zərərvericilər və xüsusi təhlükəli ziyanvericilərin yayılması, habelə zəlzələ, torpaq sürüşməsi, ildırım nəticəsində yarana bilən risklərdən qoruyur.
Meyvə bağında hər hansı bir hadisə nəticəsində dəymiş zərər müstəqil aqrar sığorta ekspertləri tərəfindən müəyyən edilir və Aqrar Sığorta Fondu fermerlərə dəymiş zərəri qarşılayır.
Meyvə bağlarını sığorta etmək olduqca sərfəlidir. Məsələn, 1000 manatlıq meyvənin baza zərfi ilə sığortalanması üçün fermerdən tələb olunan məbləğ meyvədən və regiondan asılı olaraq 10-25 manat arasında dəyişir. Bu hesabla, məsələn, bağda 10 min manatlıq məhsul varsa, həmin bağın sığortası fermerə təqribən 100-250 manata başa gəlir.
Qeyd edək ki, Aqrar Sığorta Fondunun sığortaladığı meyvə bağları üzrə sığorta ödənişləri sürətlə artmaqdadır. 2023-cü ildə meyvə bağları üzrə cəmi 39 min manat ödəniş edilmişdisə, 2024-cü ildə bu məbləğ 720 min, bu ilin ilk 9 ayında isə 159 min manat təşkil edib. Ümumilikdə Azərbaycanda meyvə bağları üzrə aqrar sığorta ödənişləri 1 milyon manata çatıb.
Meyvə bağları üzrə ödənişlər alça, alma, armud, badam, ərik, fındıq, gavalı, gilas, xurma, qoz, limon, nar, naringi, nektarin, portağal, şaftalı, üzüm bağları üzrə həyata keçirilib. Ən böyük sığorta ödənişləri üzüm, gilas, şaftalı-nektarin, badam, armud, ərik, alma və alça bağları üzrə aparılıb.
Üzüm bağlarına dəymiş zərərlər üzrə indiyədək 168 min manat, gilas bağlarına dəymiş zərərlər üzrə 136 min, şaftalı-nektarin bağları üzrə 110 min, badam bağlarına dəymiş zərərlər üzrə isə 93 min manat sığorta ödənişi həyata keçirilib. Müxtəlif hadisələrdən zərərçəkmiş alma və alça bağlarına müvafiq olaraq 77 min manat və 67 min manat sığorta ödənişi edilib.
Rüstəm KAMAL,
"Azərbaycan"
