ABŞ-nin “Sierra Space” kosmik texnologiya şirkəti NASA-nın Conson Kosmik Mərkəzində Ay torpağından ilk oksigen çıxarma prosesini reallaşdırıb. Bu, Ayda yaşayış yerlərinin qurulması və insanların peykdə uzunmüddətli mövcudluğunu dəstəkləmək üçün olduqca önəmlidir.

“Sierra Space”in icraedici direktoru Tom Vays bildirib ki, bu addım Ayda daimi mövcudluq yaratmağa imkan verəcək: “Apollo proqramı bizi Aya apardı, Artemis isə orada qalmağımızı təmin edəcək. Bu da yerli təbii resurslardan istifadə edərək oksigen istehsal edə bilən texnologiyaların inkişaf etdirilməsi ilə başlayacaq”.

Ötən ay keçirilən sınaqlar zamanı “Sierra Space” oksigen çıxarma sistemləri iki həftə ərzində Conson Kosmik Mərkəzindəki termal vakuum kamerasında simulyasiya edilmiş Ay torpağında çalışdırılıb. Karbotermal reduksiya reaksiyası sayəsində reqolitdən oksigenin müvəffəqiyyətlə çıxarılması təmin edilib. Reaktorun sınaqdan keçirildiyi temperatur diapazonu mənfi 45 dərəcə ilə 1800 dərəcə arasında dəyişib. Sistemin aşındırıcı və kəsici Ay torpağını uğurla emal etməsi tələb olunurdu. Şirkətin klapan dizaynı 10 mindən çox dövr ərzində öz funksionallığını qoruyaraq saxlaya bilib. Sistem daha sonra reqoliti tərkibindəki minerallardan oksigen çıxarmaq üçün karbotermal reduksiya reaksiyası prosesini həyata keçirərək prosesi təkrarlamaq üçün emal olunmuş reqoliti sistemdən çıxara bilib.

İnnovativ texnologiya Ayın təbii resurslarından istifadə edərək Yerdən gətirilən materiallara olan asılılığı azaltmağı hədəfləyir. Burada oksigen təkcə nəfəs almaq üçün deyil, həm də raket yanacağı kimi istifadə ediləcək.

Ülkər XASPOLADOVA,

“Azərbaycan”