Yataqda yeni quyuların qazılması sabit hasilat səviyyəsinədək davam edəcək

"Şahdəniz Alfa” və "Şahdəniz Bravo” platformalarından qaz və kondensat hasilatı ahəngdar davam edir. Keçən il bu qurğulardan ümumilikdə 16,8 milyard standart kubmetr qaz və təqribən 3,5 milyon ton (28,6 milyon barel) kondensat hasil edilib.

"Şahdəniz Alfa” platformasından "Şahdəniz” yatağının işlənməsinin birinci mərhələsi çərçivəsində hasilat əldə olunur. Bu qurğu 13 ildən çoxdur fasiləsiz və təhlükəsiz fəaliyyət göstərir.

Ötən ilin iyul ayının sonunda "Şahdəniz Bravo” platformasından ilk qaz alındığı vaxtdan burada da hasilat tədricən artmaqda davam edir.

Mövcud "Şahdəniz” qurğularının hasilat gücü hazırda gündə 56 milyon (ildə 20 milyarddan artıq) standart kubmetrdir. Ümumilikdə isə "Şahdəniz” 1,2 trilyon kubmetr qaz və 240 milyon tondan çox kondensat ehtiyatları olan zəngin yataqdır. Məhz bu yatağın sayəsində Azərbaycan dünyada həm də qaz ixrac edən ölkə kimi tanınıb. Prezident İlham Əliyev "Şahdəniz”ə böyük dəyər verərək demişdir: "Əgər "Şahdəniz” kontraktı 1996-cı ildə imzalanmasaydı, nə Bakı-Tbilisi-Ərzurum, nə TANAP, nə də "Cənub qaz dəhlizi” olacaqdı. Beləliklə, Azərbaycanın qaz təminatı nə vəziyyətdə olacaqdı? Əgər "Şahdəniz” qazı olmasaydı, biz öz tələbatımızı ödəyə bilməyəcəkdik. Ona nə qədər investisiyalar qoyuldu və bu gün Azərbaycan dünya miqyasında, Avrasiyada qaz ixrac edən ölkəyə çevrilibdir”.

Yataqdan çıxarılan qaz Azərbaycan (SOCAR-a), Gürcüstan (GOGC şirkətinə), Türkiyə (BOTAŞ şirkətinə) bazarlarına və çoxsaylı obyektlər üçün BTC şirkətinə çatdırılır. "Şahdəniz”in kondensatı isə BTC-yə vurulur.

Xatırladaq ki, "Şahdəniz”də iştirak payları belədir: BP (operator - 28,8 faiz, TPAO (19 faiz), AzŞD (10 faiz), "Cənub qaz dəhlizi” Apstrim (6.7 faiz), PETRONAS (15,5 faiz), LUKOYL (10 faiz), NİKO (10 faiz).

Keçən il "Şahdəniz” üzrə əməlliyyat xərcləri 544 milyon dollara yaxın və əsaslı xərclər 1,1 milyard dollar təşkil edib. Əsaslı xərclərin böyük əksəriyyəti "Şahdəniz-2” layihəsinə sərf olunub. Belə ki, layihənin dənizdəki və qurudakı obyektlərinin əməliyyatların aparılması üçün təhvili tam başa çatıb. Layihə komandası ilk hasilat ilində "Şahdəniz-2” qurğularının yüksək səmərəliliyini təmin etmək məqsədilə əməliyyatlara davamlı dəstək veriblər.

2019-cu il ərzində layihə çərçivəsində sualtı quraşdırma, o cümlədən 2021-ci ildə yatağın şərq-cənub cinahından hasilatın başlanması üçün dərin sularda avadanlıqların quraşdırılması işləri aparılıb. Qaz hasilatını nəzərdə tutulan sabit səviyyəyə çatdırmaq üçün qarşıdakı illərdə "Xankəndi” sualtı tikinti gəmisi və "İsrafil Hüseynov” borudüzmə barjı sualtı qurğuların daşınması və quraşdırılması işlərini davam etdirəcəklər.

"Şahdəniz”də qazma işlərinə gəldikdə isə, keçən il "Şahdəniz Alfa”dan quyu qazılmayıb, çünki bu müddət ərzində platformanın qazma qurğusunda profilaktik işlər aparılıb. Bir sıra quyularda əvvəlcədən başlanmış qazma işləri davam etdirilib və tamamlanıb.

"İstiqlal” və "Maersk Explorer” qurğuları "Şahdəniz-2”nin hasilatı və onun sonrakı tədrici artımı üçün indiyədək ümumilikdə 17 quyu qazıb. Bunlardan 16-sı tamamlanıb. Qazma işləri hasilatın planlaşdırılan sabit səviyyəsinədək tələb olunan bütün quyuların qazılması istiqamətində davam edəcək.

Hazırda "Şahdəniz” qazı Cənubi Qafqaz Boru Kəməri (CQBK) və genişləndirilmiş CQBK ilə nəql olunur. Xatırladaq ki, CQBK 2006-cı ilin sonlarında istismara verilib və qazı Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyəyə çatdırır. Genişləndirilmiş CQBK isə kommersiya qaz həcmlərinin Türkiyəyə təhvil verilməsinə 2018-ci ilin iyun ayında başlayıb.

2019-cu il ərzində CQBK-nin gündəlik orta ötürücülük gücü 29 milyon kubmetr olub.

CQBK-nin fəaliyyətində ikili operatorluq həyata keçirilir. BP şirkəti kəmərin obyektlərinin tikintisi və istismarı üzrə məsul texniki operator, SOCAR Midstream Operations isə kommersiya əməliyyatları üzrə məsul kommersiya əməliyyatçısıdır.

Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri (TANAP) Türkiyəyə daşıdığı qazı məhz genişləndirilmiş CQBK-dən qəbul edir. Bu il TANAP "Şahdəniz” qazını hazırda çəkilişi başa çatmaqda olan Trans-Anadolu Qaz Boru Kəmərinə (TAP) də ötürəcək. Beləliklə, Avropadakı istehlakçılar da çoxdandır gözlədikləri Azərbaycan qazını alacaqlar.

Flora SADIQLI,

"Azərbaycan”