Boğucu zillət
Dünyada milyonlarla insanın əziyyət çəkdiyi xəstəliklərdən biri də astmadır. Bəs bu xəstəliyə rəvac verən amillər nələrdir, astmanın müalicəsi mümkündürmü?
Həkim-ftiziatr Polad Muradov məlumat verir ki, bronxial astma allergiya mənşəli xroniki xəstəlikdir. Bronxların spazmı və selikli qişasının ödemi nəticəsində vaxtaşırı bronx keçiriciliyinin pozulması və boğulma tutmaları ilə müşayiət olunur. Bronxial astmaya allergen adlanan bir sıra kimyəvi, fiziki amillərə yüksək həssaslığı olan şəxslərdə təsadüf edilir. Yüksək həssaslıq bəzi hallarda irsi-konstitusional, bəzi hallarda isə orqanizmin allergenlə uzunmüddətli əlaqəsindən irəli gəlir. Coğrafi mühit, bitki örtüyü, rütubət, ifrat soyuma, kəskin temperatur dəyişiklikləri və digər amillər bronxial astmanın əmələ gəlməsi üçün şərait yaradır.
Hazırda bronxial astmanın iki klinik forması ayırd edilir: infeksion-allergik və qeyri-infeksion-allergik astma.
İnfeksion-allergik bronxial astmanı bakteriyalar, viruslar, mikroblar törədir. Bronxial astmanın bu növü əsasən tənəffüs orqanlarının xroniki xəstəliklərində baş verir.
Qeyri-infeksion bronxial astma heyvan və bitki mənşəli allergenlərin orqanizmə təsirindən əmələ gəlir. Heyvan mənşəli allergenlərə heyvan tükü və kəpəyi, quş lələyi, akvarium balıqları üçün quru yem və s., bitki mənşəli allergenlərə isə bitki tozcuqları, göbələk sporları, pambıq tozu, müxtəlif növ unlar və s. aiddir. Ev tozu məişət allergenlərindəndir. Kimyəvi maddələr, dərman tozu və aerozollar, platin, xrom, nikel, kobalt və s. metalların tozu bronxial astmanın törəməsinə səbəb ola bilir. Bitkilərin çiçəkləmə dövründə (aprel-iyun) bronxial astma tutmalarına daha çox təsadüf edilir. Ətraf mühitin çirklənməsi, kimya sənayesinin inkişafı, süni qida maddələrindən daha çox istifadə edilməsi allergiya və bronxial astma üçün şərait yaradır.
Fiziki iş, gərginlik də bronxial astma tutmalarına səbəb ola bilər
Həkim qeyd edir ki, bronxial astma xəstəliyinin yaranma səbəblərində orqanizmin reaktivliyinin xüsusi əhəmiyyəti var. Bu xüsusiyyətlərin bir qismi irsi, bir qismi isə sonradan qazanılma olur. Bronxial astmanın əmələ gəlməsində neyroendokrin sisteminin fəaliyyəti mühümdür. Bəzi hallarda fiziki iş, gərginlik bronxial astma tutmalarına səbəb ola bilər. Çox vaxt belə tutmalar 5-10 dəqiqə davam edib öz-özünə, bəzən də müəyyən dərmanın köməyi ilə ötüb keçir.
Xəstəliyin ən mühüm əlaməti boğulmadır. Əksər hallarda gecə vaxtı, qəflətən baş verir. Xəstədə hava çatışmazlığı, nəfəsvermə aktının uzanması, məsafədən eşidilən quru xırıltılar əmələ gəlir; bəzən isə öskürək olur. Müəyyən vaxtdan sonra tənəffüs yüngülləşir, bəlğəm ifraz olunur və tutma kəsilir. Bronxial astma tutması bir neçə dəqiqədən (saatdan) bir neçə günə qədər davam edə bilər. Uzunmüddətli və tez-tez baş verən bronxial astma tutmaları asmatik hal adlanır. Bu, bronxial astma xəstəliyinin ən ağır və şiddətli növüdür. Bronxial astmanın seyrək tutmaları ağciyərlərdə dəyişiklik əmələ gətirmir. Lakin tutmalar tez-tez baş verirsə, müəyyən vaxtdan sonra ağciyərlərin emfizeması, ürək çatışmazlığı kimi ağırlaşmalar baş verə bilər. Boğulma vəziyyəti təkcə bronxial astma ilə əlaqədar olmadığı üçün belə halda dərhal təcili yardım çağırmaq lazımdır.
İdman, dənizkənarı gəzinti, normal həyat tərzi bronxial astmanın qarşısını alır
Bronxial astmanın əmələgəlmə səbəbləri, klinik gedişi mürəkkəb olduğundan onun ümumiləşdirilmiş müalicəsi yoxdur. Orqanizmin fərdi xüsusiyyətlərindən, yaranma səbəblərindən, klinik gedişindən asılı olaraq xəstələrə fərdi müalicə təyin olunur. Müalicə həkimi xəstədə törədici amili düzgün müəyyənləşdirməli və əsas müalicəni həmin istiqamətdə aparmalıdır.
Müalicə zamanı aerozol və buna uyğun dərman preparatlarından istifadə olunur. Müalicə gimnastikasının da böyük əhəmiyyəti var.
Xəstəliyin profilaktikası əsasən sosial-gigiyenik və tibbi tədbirlərdən ibarətdir. Buna əmək şəraitinin yaxşılaşdırılması, siqaret çəkməyə qarşı mübarizə, havanın təmizliyi, orqanizmin möhkəmləndirilməsi aiddir. Kəskin və xroniki bronxitlərin, pnevmaniya və tənəffüs sisteminin digər xəstəliklərinin vaxtında və düzgün müalicəsi bronxial astmanın yaranma ehtimalını xeyli azaldır. Spirtli içkilər qida allergiyası üçün şərait yaradaraq bronxial astmanın gedişini ağırlaşdıra bilər. İdman məşğələləri, dəniz kənarında gəzintilər, normal həyat tərzi bronxial astmanın profilaktikasında əsas yer tutur.
Yasəmən MUSAYEVA,
"Azərbaycan”
Digər Xəbərlər
QƏZETİN ÇAP VERSİYASI
XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər
Bərdə türbəsi
19 Mart
Bir məktəbin tarixi
19 Mart
Milli kökə bağlı yazıçı
19 Mart
Dağların
19 Mart
Saz-söz bayramı
19 Mart
Baharın gəlişi, təbiətin oyanışı
19 Mart
İlaxır çərşənbə
19 Mart
Dövlətçilik sisteminə milli dəyərlər kontekstindən strateji baxış
19 Mart
İqtisadi inkişafımızın yeni dayaq nöqtəsi - Qarabağ və Şərqi Zəngəzur
19 Mart
Fransanın avantüraları Ermənistanı fəlakətlərə düçar edə bilər
19 Mart
DİQQƏT ÇƏKƏNLƏR
Dostluqdan müttəfiqliyə14 Mart 2024
Azərbaycan islamofobiya ilə mübarizədə öndə gedir12 Mart 2024
Prezident İlham Əliyev və Prezident Kasım-Jomart Tokayev mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər YENİLƏN...11 Mart 2024
Mərhəmətin zərif rəmzi08 Mart 2024
Yüksək beynəlxalq etimadın növbəti nümunəsi07 Mart 2024
ÇOX OXUNANLAR
Hücum diplomatiyasından hücum taktikasına14 Mart 2024
Azərbaycan və Qazaxıstan enerji sahəsində də birgə addımlayır13 Mart 2024
Kasım-Jomart Tokayev: Qazaxıstan və Azərbaycan əməkdaşlığın yeni dövrünə qədəm qoyur10 Mart 2024
Azərbaycan beynəlxalq "yaşıl enerji" mərkəzinə çevrilir10 Mart 2024
Xoşbəxt qadın güclü cəmiyyətin təməlidir08 Mart 2024
Albaniya Azərbaycanın dəstəyini yüksək dəyərləndirir06 Mart 2024
OXUCU MƏKTUBLARI
NƏŞRLƏRİMİZ
BAŞ REDAKTORDAN
Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!