Elektron və çap mediasında, xüsusilə özəl televiziya kanallarında, internet saytlarında bəzən nəinki Azərbaycan ədəbi dilindən imtina olunur, hətta dilimizin ən elementar qayda-qanunlarına belə riayət edilmir. Televiziya seriallarında, müəllif verilişlərində, şou proqramlarında küçə, “lağ-lağı”, “loru” dilində danışılır, xəbər-informasiya buraxılışları ara sözləri, təkrar, bəsit ifadələrlə “zəngin” olur, cümlələrdə kobud dil-üslub səhvlərinə yol verilir. Üstəlik, etik normalar, ədəb-ərkan gözlənilmir.

Ən acınacaqlı hallardan biri də odur ki, mətnləri yazanlar nəzərdə tutduqları fikri dəqiq ifadə edə bilmirlər. Təəssüf ki, hər hansı xəbəri tirajlayıb yayan başqa resurslar da özlərinə əziyyət vermədən eyni səhvi təkrarlayırlar. Beləcə, dəfələrlə buraxılan səhvlər sonda “norma” kimi qəbul olunur. İndi hətta kriminal ünsürlərin “dilində”, onların üslub və jarqonunda jurnalistlik edənlərə də rast gəlinir. Belə materiallarda “avtoritet”, “razborka”, “sxodka”, “strelka” kimi Azərbaycan dilinə ümumiyyətlə aidiyyəti olmayan yad sözlər geninə-boluna işlədilir.

Bu “ənənə”yə son verilməlidir: cinayətkar ünsürlər fetişləşdirilməməli, gənclərin ideallarına çevrilməməlidir. Unutmaq olmaz ki, bu şəxslər əfsanəvi xalq qəhrəmanları deyil, qanundan kənar fəaliyyətlə məşğul, bioqrafiyaları cinayətlərlə “zəngin” olanlardır və onlar cəmiyyət üçün təhlükəlidirlər...

“Filankəsə filan qədər pul atdılar”, “Filankəsi tok vurdu” kimi məişət ifadələri də “rahatlıqla” mətbuatda işlədilir. Ən sadə fikir belə uyğun sözlə, dəqiq ifadə olunmur. Yeri gəldi-gəlmədi təkrarlanan  “baş tutdu” ifadəli xəbərlərdə tez-tez rast gəlinir: “görüş baş tutdu”, “oyun baş tutdu”, “toy baş tutdu...” Əgər hər hansı görüş, oyun, toy və s. əvvəlcədən nəzərdə tutulmuş tarixdə, reqlamentdə həyata keçirilibsə, niyə “baş tutdu” deyə xəbər verilir? Məgər, bu tədbirlərin keçirilməsinə maneə və ya təhlükə var idi ki, “baş tutdu” vurğusu ilə buna işarə edilir?

Yaxud: bəllidir ki, hər bir müddətli prosesin, hadisənin  başlanğıcı və sonu olur. Lakin nədənsə, hətta hərf sayı eyni olsa da, “sona çatdı” əvəzinə israrla “başa çatdı” yazılır və ya deyilir. Qəribədir, nəyinsə sona çatdığı niyə məcazi mənada ifadə olunur - “başa çatdı” ilə “sona çatdı” demək istənilir? Doğrudur, bu ifadə başqa formada - “başa vurmaq” kimi dilimizdə  işlədilir. Amma, bu, hər hansı əməlin, prosesin, hadisənin, missiyanın təkcə sona çatmasını deyil, ümumiyyətlə, yekunlaşdırılmasını göstərir... Bir mənfi meyil də ismə Azərbaycan dilində olmayan cins şəkilçiləri əlavə etməkdən ibarətdir. Beləcə, dilimizdə olmayan yeni sözlər “icad” edilir. Başqa dillərə aid sözlərin “doğma”laşdırlması da adiləşib.

İnanırıq ki, dilçi alimlərimizin və ziyalılarımızın Mətbuat və Teleradio şuralarının daha aktiv fəaliyyəti sayəsində  Azərbaycan ədəbi dili nəinki KİV-də, eləcə də insanlar arasında düzgün və geniş işlədiləcək.

Ülviyyə ELDARQIZI,

Bakı şəhər sakini